TTK NEWS – Nội các Nhật Bản hôm thứ Ba (26/3) đã thông qua kế hoạch bán các máy bay chiến đấu thế hệ tiếp theo mà nước này đang phát triển cùng với Anh và Ý cho các nước khác, trong động thái mới nhất rời xa các nguyên tắc hòa bình thời hậu chiến của đất nước.
Quyết định gây tranh cãi về việc cho phép bán vũ khí quốc tế dự kiến sẽ giúp đảm bảo vai trò của Nhật Bản trong dự án máy bay chiến đấu chung và là một phần trong động thái xây dựng ngành công nghiệp vũ khí Nhật Bản cũng như tăng cường vai trò của nước này trong an ninh toàn cầu.
Nội các cũng tán thành việc sửa đổi các hướng dẫn chuyển giao công nghệ và thiết bị vũ khí của Nhật Bản để cho phép vũ khí sát thương được sản xuất sao chép được bán cho các quốc gia khác ngoài các đối tác.
Nhật Bản từ lâu đã hạn chế xuất khẩu vũ khí theo hiến pháp hòa bình của nước này, nhưng họ đã nhanh chóng thực hiện các bước nhằm bãi bỏ quy định trong bối cảnh căng thẳng khu vực và toàn cầu gia tăng, đặc biệt là sự uy hiếp liên tục từ nước láng giềng Trung Quốc.
Quyết định mới về máy bay phản lực sẽ cho phép Nhật Bản lần đầu tiên xuất khẩu vũ khí sát thương mà nước này là đơn vị đồng sản xuất sang các nước khác.
Nhật Bản hiện đang hợp tác với Ý và Anh để phát triển một máy bay chiến đấu tiên tiến nhằm thay thế phi đội máy bay chiến đấu F-2 do Mỹ thiết kế đã cũ kỹ và các máy bay Eurofighter Typhoon được quân đội Anh và Ý sử dụng.
Nhật Bản, trước đây đang nghiên cứu một thiết kế “cây nhà lá vườn” có tên là FX, vào tháng 12 năm 2022 đã đồng ý hợp nhất nỗ lực của mình với một chương trình của Anh-Ý có tên là Tempest. để triển khai vào năm 2035. Dự án chung, được gọi là Chương trình Không quân Chiến đấu Toàn cầu hay GCAP, có trụ sở tại Vương quốc Anh
Nhật Bản hy vọng chiếc máy bay mới sẽ cung cấp những khả năng tiên tiến mà Nhật Bản cần trong bối cảnh căng thẳng gia tăng trong khu vực, mang lại lợi thế công nghệ cho nước này trước các đối thủ trong khu vực là Trung Quốc và Nga.
Vì quá khứ chiến tranh là kẻ xâm lược và sự tàn phá sau thất bại trong Thế chiến thứ hai, Nhật Bản đã thông qua hiến pháp giới hạn quân đội của mình trong phạm vi tự vệ. Nước này từ lâu đã duy trì chính sách nghiêm ngặt nhằm hạn chế chuyển giao thiết bị và công nghệ quân sự cũng như cấm xuất khẩu mọi loại vũ khí sát thương.
Những người phản đối đã chỉ trích chính phủ của Thủ tướng Fumio Kishida vì cam kết thực hiện dự án máy bay chiến đấu mà không đưa ra lời giải thích cho công chúng hoặc tìm kiếm sự chấp thuận cho thay đổi chính sách lớn.
Để giải quyết những lo ngại như vậy, chính phủ hiện đang hạn chế xuất khẩu vũ khí sát thương được phát triển cho máy bay phản lực và hứa rằng sẽ không bán vũ khí nào để sử dụng trong các cuộc chiến đang diễn ra.
Chính phủ cũng đảm bảo rằng hướng dẫn sửa đổi vào thời điểm hiện tại chỉ áp dụng cho máy bay phản lực và cần có sự chấp thuận của Nội các để làm như vậy. Những người mua tiềm năng cũng sẽ được giới hạn ở 15 quốc gia mà Nhật Bản đã ký các thỏa thuận hợp tác quốc phòng và chuyển giao thiết bị.
Các cuộc thăm dò gần đây cho thấy dư luận đang bị chia rẽ về kế hoạch này.
Vào năm 2014, Nhật Bản bắt đầu xuất khẩu một số vật tư quân sự không sát thương và trong một động thái mới nhất vào tháng 12 năm ngoái, Nhật Bản đã phê duyệt một thay đổi cho phép bán lại 80 loại vũ khí và linh kiện sát thương mà họ sản xuất theo giấy phép từ các quốc gia khác cho người cấp phép. Sự thay đổi này đã dọn đường cho Nhật Bản bán tên lửa Patriot do Mỹ thiết kế cho Mỹ, giúp thay thế các loại đạn dược mà Washington đang gửi tới Ukraine.
Trong quyết định của mình, Nội các Nhật cho rằng lệnh cấm xuất khẩu vũ khí thành phẩm sẽ cản trở nỗ lực phát triển máy bay phản lực mới và hạn chế việc Nhật Bản đóng vai trò hỗ trợ trong dự án. Trong khi Ý và Anh đang mong muốn bán được máy bay phản lực này để trang trải chi phí phát triển và sản xuất.
Kishida đã tìm kiếm sự chấp thuận của Nội các trước khi ký thỏa thuận GCAP vào tháng 2, nhưng việc này đã bị trì hoãn do sự phản đối từ đối tác liên minh cấp dưới của ông, đảng Komeito được Phật giáo hậu thuẫn.
Sự thay đổi này cũng diễn ra khi Kishida đang lên kế hoạch cho chuyến thăm cấp nhà nước vào tháng 4 tới Washington, nơi ông dự kiến sẽ nhấn mạnh sự sẵn sàng của Nhật Bản trong việc đảm nhận vai trò lớn hơn trong quan hệ đối tác quân sự và công nghiệp quốc phòng.
Xuất khẩu cũng sẽ giúp thúc đẩy ngành công nghiệp quốc phòng của Nhật Bản, vốn trước đây chỉ phục vụ cho Lực lượng Phòng vệ của nước này, khi Kishida tìm cách xây dựng quân đội. Bất chấp nỗ lực trong thập kỷ qua, ngành này vẫn gặp khó khăn trong việc thu hút khách hàng.
Hoàng Nam/AP.
