Hiện tượng lạ: hàng ngàn người có những giấc mơ giống nhau

Năm 2017, “On Body and Soul” – một bộ phim gây tiếng vang tại liên hoan phim Berlin mở đầu bằng cảnh một cặp hươu quấn quít bên nhau, nhẩn nha kiếm ăn trong khu rừng tuyết phủ trắng xóa thơ mộng.

Ngay sau đó, phim chuyển cảnh sang một lò mổ gia súc khắc nghiệt và tanh tưởi, nơi gặp gỡ của hai nhân vật chính: Mária – nữ chuyên gia giám định sản phẩm mới đến, tính tình cứng nhắc và nhút nhát, cùng Endre – người quản lý tài chính của lò mổ với một cánh tay bị liệt, khuôn mặt khắc khổ và tâm hồn chai sạn sau cuộc hôn nhân bất hạnh.

Sẽ không có gì đặc biệt về đôi hươu trong rừng tuyết, nếu đó không phải là câu truyện trong giấc mơ hàng đêm mà Mária và Endre cùng chia sẻ. Không phải kiểu giấc mơ cùng loại, na ná nhau, mà giống đến từng chi tiết nhỏ và còn có cả sự tương tác qua lại.

Trong giấc mơ của Endre, anh là chú hươu đực mò mẫm được một chiếc lá dày, nhường chút đồ ăn hiếm hoi ấy cho cô hươu cái, rồi cùng nhau xuống suối uống nước. Bên kia, Mária trong mơ chính là cô hươu cái được nhường lại chiếc lá, đụng mũi với người bạn khi cùng uống nước bên bờ suối.

Từng chi tiết nhỏ trùng khớp trong giấc mơ khiến nhân vật bác sỹ tâm lý tưởng chừng đó là trò đùa được Mária và Endre dàn xếp trước. “Thật là trùng hợp kỳ lạ”, vị bác sỹ nhận xét khi tạm tin hai người không bày trò.

Hàng ngàn “giấc mơ chung” đã được ghi chép!

Khái niệm “giấc mơ chung” (shared dream) như trường hợp Mária và Endre không phải do bà Ildikó Enyedi, đạo diễn và biên kịch gạo cội người Hungary, đơn thuần thêu dệt nên. Đó đúng là sự trùng hợp kỳ lạ, dù hiếm gặp nhưng có thực trong đời sống.

Theo tiến sỹ Patrick McNamara, giáo sư thần kinh học tại Trường Y Đại học Boston (Mỹ) với nhiều năm nghiên cứu về giấc mơ con người, hiện có hàng ngàn tài liệu ghi lại các trường hợp mơ chung.

Ông cũng phân loại giấc mơ chung thành ba nhóm: trường hợp giữa nhà trị liệu – khách hàng, trường hợp giữa những người có mối quan hệ thân thích như cha mẹ – con cái, vợ – chồng, các cặp song sinh, và trường hợp giữa những người xa lạ với nhau.

Theo tiến sỹ lập luận, dù hiện tượng mơ chung được ghi nhận rất nhiều, nhưng phần lớn là ở dạng “anecdotal report” – tức ghi nhận lời kể, không phải dữ liệu được kiểm soát theo phương pháp khoa học. Nhất là ở trường hợp những người có quen biết nhau, khi một người đang kể về giấc mơ vừa trải qua, thì người kia có xu hướng nhảy vào “hoàn thiện” câu chuyện, và “tin rằng” họ có cùng giấc mơ. Tuy nhiên, khi kiểm tra kỹ từng chi tiết thì vẫn có sự khác biệt.

Với hai nhóm đầu tiên, việc những người có mối quan hệ với nhau có giấc mơ tương tự nhau cũng tương đối dễ giải thích. Theo quan điểm chung về khoa học giấc ngủ, giấc mơ là những câu truyện do bộ não sáng tạo ra trong giai đoạn REM (rapid eye movement – đảo mắt nhanh) của giấc ngủ.

Nguyên liệu để tạo ra những câu chuyện là từ cảm xúc và kinh nghiệm sống của mỗi cá nhân. Những người có quan hệ với nhau thì thường chia sẻ chung môi trường, hoàn cảnh, từ đó cũng dễ dàng có cùng nguồn nguyên liệu để “chế biến” ra những giấc mơ tương tự nhau.

Trong khi đó, nhóm thứ ba – những người hoàn toàn xa lạ (như giữa Mária và Endre) hiếm được ghi nhận lại, vì ít có khả năng họ gặp gỡ, chia sẻ rồi phát hiện ra trùng hợp này.

Nguồn ghi nhận trong trường hợp này được tiến sỹ McNamara tin tưởng giới thiệu là trong cuốn sách của Frank Seafield mang tựa “The Literature and Curiosities of Dreams”. Tiến sỹ McNamara khách quan thừa nhận mơ chung giữa những người lạ “có thể xảy ra”, nhưng bản thân ông cũng không tìm được nguyên nhân tại sao.

Theo ông McNamara, giữa những người hoàn toàn xa lạ, điều duy nhất có thể giải thích việc mơ chung là họ phải ở tình trạng não bộ hoàn toàn giống nhau để sản sinh ra được cùng một nội dung nhận thức.

Tuy nhiên, điều này dường như không thể xảy ra, dù là ở những cặp sinh đôi cùng trứng. Ông đề xuất một cách giải thích khác, mà chính ông cũng thừa nhận vẫn kém thuyết phục: rằng giấc mơ không đơn thuần chỉ là sản phẩm của bộ não ghi nhận và xử lý thông tin khi ta ngủ.

Giấc mơ có lẽ là sản phẩm của thế giới văn hóa tương tác của con người, chúng trôi nổi trong chính “không gian hình thái văn hóa” ấy, và chực chờ để biểu hiện lên trên ý thức cá nhân.

Cách lý giải thứ hai của tiến sỹ McNamara dường như có điểm tương đồng với một học thuyết của một nhà tâm lý học cách đây gần hai thế kỷ: học thuyết “vô thức tập thể” của Carl Jung.

Các cặp song sinh có giấc mơ giống nhau

Các cặp song sinh dường như dễ có “những giấc mơ trùng hợp” hơn. Tiến sĩ Patrick McNamara, phó giáo sư thần kinh học tại Trường Y Đại học Boston, ông đã viết nhiều sách và bài báo về những giấc mơ. Trong bài đăng trên blog của mình, ông bình luận về trường hợp các cặp song sinh có những giấc mơ trùng hợp với nhau. Ông trích dẫn 2 ví dụ từ cuốn sách về các cặp song sinh của Susan Kohl.

1. “Chúng cháu đang đi xuyên qua khu rừng nguyên sinh. Con thằn lằn khổng lồ đã quắp lấy cháu và Rick lên không trung, và chúng cháu hét lên. Cháu có thể thấy Rick đang bị con thằn lằn ngậm trong miệng.” Một trong hai đứa trẻ song sinh nhớ lại điều này. Cậu bé đã kể cho người anh em sinh đôi của mình về giấc mơ này. “Sau đó, cháu nhìn Rick ở phía bên kia bàn ăn sáng và sắc mặt anh ấy tái nhợt. Vài ngày trước anh ấy cũng có giấc mơ tương tự.”

2. “Đêm hôm đó, cháu ngủ quên trên giường của chị gái, còn Sara (chị gái song sinh với cháu) đang ở trên giường của mẹ ở tầng dưới. Khi chị gái Carrie về nhà, cháu thức dậy và thấy chị ấy đang đứng trước mặt cháu và cười, chị nói rằng cháu đang ngủ mơ. Nhưng thực ra cháu đang trong trạng thái nửa mơ nửa tỉnh. Cháu đang điên cuồng tìm kiếm ‘luận văn’ của mình. Khi cháu đang cười với chị, cháu vẫn đang cố gắng tìm luận văn quan trọng này. Khi mẹ đánh thức Sara dậy vào đêm hôm đó thì Sara cũng có giấc mơ tương tự – tìm luận văn.”

McNamara nhận xét: “Những giấc mơ như vậy không phải là hiếm ở các cặp song sinh. Hãy hỏi bất kỳ cặp song sinh nào và họ sẽ thường kể cho bạn những điều kỳ lạ tương tự”.

Ông nói rằng ông không nghe nói về bất kỳ nghiên cứu liên quan nào và rất ngạc nhiên khi chủ đề này không thu hút được sự quan tâm nghiên cứu lớn hơn, đặc biệt là vì một số cặp song sinh kể lại những trải nghiệm như vậy sống cách xa nhau và không thể có những trải nghiệm hàng ngày tương tự trước khi mơ.

“Giấc mơ thanh tỉnh”

Nhà tâm thần học Montague Ullman và Jon Tolaas đã nói trong bài báo “Giao tiếp ngoại cảm và những giấc mơ” (Extrasensory Communication and Dreams) rằng, ý tưởng về thần giao cách cảm trong giấc mơ có thể bắt nguồn từ nhà hiền triết Hy Lạp cổ đại Democritos (460 TCN – 370 TCN).

Họ giải thích rằng, nhiều nền văn hóa lâu đời đã tin rằng con người có năng lực cảm ứng tâm linh (thần giao cách cảm) trong giấc mơ. Họ cũng chỉ ra rằng, các nhà tâm lý học “đã gợi ý rằng thần giao cách cảm có thể là một ngôn ngữ nguyên thủy, một loại ngôn ngữ có trước ngôn ngữ”. “Những người được gọi là nguyên thủy có thể đã bảo tồn một số loại hình giao tiếp cổ xưa này.” 

Theo tâm tinh, thực ra có những giấc mơ không đơn giản chỉ là giấc mơ, mà là sự việc thực sự đã xảy ra ở một thời không khác với chính những người đó, đó là lý do vì sao 2 người có thể có giấc mơ giống nhau. Có nhiều điều mà khoa học hiện đại không giải thích được nhưng sự việc tồn tại là chân thực, do vậy đã có nhiều nhà khoa học chuyển sang tìm hiểu về tâm linh, tín ngưỡng vào Thần, đó là một phạm vi rộng lớn hơn nhiều.

Nghi Vân (t.h)

VIDEO CHỌN LỌC:

Tân Thế Kỷ Truyền Thống – Nhân Văn – Trung Thực