Tân Thế Kỷ – Trẻ nhỏ cãi lại bố mẹ không phải là hiện tượng cá biệt, ở độ tuổi khác nhau sẽ có những cách phản ứng khác nhau. Vậy bố mẹ nên làm gì khi trẻ hay “cãi lại”?
Một người bạn gần đây đã phàn nàn với tôi về việc cô con gái 8 tuổi của cô ấy luôn cãi lại cô ấy:
Hôm qua tôi nhờ con dọn phòng nhưng con suốt ngày xem tivi, tôi bảo thì con đáp: “Phòng của mẹ bừa bộn và mẹ cũng không biết cách dọn dẹp!”
-“Con cũng biết đó là phòng của mẹ, mẹ có thể dọn dẹp bất cứ khi nào mẹ muốn!”
-“Tại sao lâu rồi mẹ vẫn chưa dọn dẹp xong? Chẳng phải mẹ đã yêu cầu con phải gọn gàng hơn sao?”
Bạn tôi bất lực nói: “Con nít cãi lại chắc chắn sẽ khiến người ta phát điên!”
Trẻ nói lại không phải là hiện tượng cá biệt, trẻ ở các độ tuổi khác nhau sẽ có những triệu chứng nói lại khác nhau. Đối với trẻ 2, 3 tuổi, từ “không” là ưu tiên hàng đầu, đối với trẻ 7, 8 tuổi, trẻ thích nói “Tại sao người khác làm được còn mình thì không!”.
Ở tuổi thiếu niên, lối mâu thuẫn ngày càng leo thang, mỗi lời chúng nói đều gai góc. Hành vi này của trẻ ngay lập tức khiến cha mẹ cảm thấy mình bị mất quyền hành và cảm thấy bực bội.
3 Ẩn ý đằng sau việc “cãi lại” của trẻ
Tôi hy vọng bài viết được chia sẻ ngày hôm nay có thể mang lại cho bạn một nguồn cảm hứng nào đó. Nói chung, có ba ẩn ý ẩn sau việc trẻ nói lại.
Câu đầu tiên: “Tôi đã trưởng thành và tôi có những suy nghĩ của riêng mình”.
Nói lại không hẳn là điều xấu mà là dấu hiệu cho thấy sự trưởng thành của con bạn. Khi bạn thấy con mình cãi lại, có thể là vì chúng muốn nói với bạn rằng: “Con đã lớn rồi”.
Ví dụ, nếu bạn yêu cầu bé mặc váy nhưng bé nhất quyết mặc áo len, bạn cho rằng trẻ bướng bỉnh nhưng điều này cũng cho thấy trẻ có quan điểm riêng và đang bày tỏ cảm xúc thật của mình.
Khi trẻ lớn lên, chúng có ý thức mạnh mẽ hơn về bản thân và đang cố gắng thoát khỏi sự phụ thuộc và phấn đấu để có được sức mạnh lớn hơn để đáp ứng nhu cầu của bản thân.
Nói lại là một cách để trẻ thể hiện bản thân, là người lớn chúng ta không nên giận dữ coi đó là hành động khiêu khích, mà thậm chí nên coi đó là biểu hiện của sự trưởng thành của trẻ.
Như nhà tâm lý học người Đức, Tiến sĩ Angelica Fass đã nói: “Cuộc tranh luận giữa các thế hệ là một bước quan trọng đối với thế hệ tiếp theo trên con đường trưởng thành.”
Câu thứ hai: “Tôi không hài lòng với kỷ luật của bạn”
Nói lại cũng có nghĩa là trẻ không hài lòng với những mệnh lệnh hoặc yêu cầu của cha mẹ, thậm chí còn cảm thấy rằng người lớn đã làm tổn thương mình. Nhìn chung, nguyên nhân cụ thể khiến trẻ cãi lại chủ yếu là do những hành vi sau đây của người lớn:
Thất hứa: không thực hiện được những gì đã hứa với con.
Cảm thấy bị đối xử bất công: bị người lớn đối xử sai trái hoặc hiểu lầm.
Quá kiểm soát: cha mẹ quá hống hách, thích ra lệnh cho con cái làm theo những gì mình muốn.
Không làm gương: Cha mẹ yêu cầu con làm gì, bản thân họ lại không làm.
Lấy ví dụ làm ví dụ, có lần tôi thấy một cậu học sinh tiểu học trực tiếp “tố” bố mẹ trong bài viết của mình:
“Tại sao bố mẹ tôi có thể chơi điện thoại di động trong ba đến bốn giờ, nhưng tôi chỉ có thể chơi trong năm phút?
Tại sao bố mẹ có thể giận tôi còn tôi thì không?
Tại sao bố mẹ tôi không thể tự chăm sóc bản thân mà vẫn phải chăm sóc tôi?”.
Nếu cha mẹ có tiêu chuẩn kép khi kỷ luật con cái, hoặc nếu bản thân họ cũng có những vấn đề tương tự nhưng không sửa chữa thì đương nhiên sẽ bị phản đối, mâu thuẫn.
Cãi lại vì con bạn không vâng lời bạn: Vì vậy, hiện tượng trẻ cãi lại không hoàn toàn là vấn đề của trẻ, cha mẹ cũng nên suy ngẫm về phương pháp giáo dục của chính mình.
Hầu hết trẻ em đều rất “cứng đầu”, nếu sự giáo dục của bạn không thực sự thuyết phục được trẻ thì trẻ sẽ không bị thuyết phục và sẽ xảy ra hành vi cãi lại.
Câu thứ ba: “Tôi muốn được chú ý”
Khi một đứa trẻ cãi lại, đôi khi đó chỉ là dấu hiệu của sự dễ bị tổn thương và cô lập bên trong. Vì mong muốn được chú ý và nhìn thấy, trong tiềm thức, nó đã “vô tình” làm trái ý cha mẹ mình. Có vẻ như nó đang chống lại cha mẹ mình nhưng thực ra nó đang nhờ bạn giúp đỡ.
Khi trẻ cãi lại, điều đó kiểm tra trình độ xử lý tình huống của cha mẹ. Phản ứng của người lớn đối với hành vi “thử thách” này của con cái họ ảnh hưởng trực tiếp đến kiểu đối thoại giữa cha mẹ và con cái trong cuộc sống hàng ngày.
Nếu chúng ta phản ứng thái quá, chẳng hạn như đe dọa, hăm dọa, trẻ sẽ nảy sinh những cảm xúc đối đầu, điều này không chỉ kìm nén mong muốn giao tiếp thông thường của trẻ mà còn ảnh hưởng đến sự tự tin trong cách diễn đạt của trẻ.
Khi cha mẹ đối xử với lời nói của con bằng thái độ thô bạo, trẻ sẽ cảm thấy bất an. Người lớn luôn bị ám ảnh một cách vô thức bởi uy quyền của cha mẹ, dễ coi việc trẻ con “nói lại” là một loại hành vi “thiếu tôn trọng”, họ cũng luôn cho rằng trẻ thiếu hiểu biết và chưa trưởng thành, cuối cùng coi việc nói lại là một vấn đề rất nghiêm trọng. Nhưng hãy nhìn sâu hơn một chút…
Không ai trong chúng ta muốn cảm thấy bị xúc phạm. Thực tế, việc cãi lại không phải là điều xấu đối với sự phát triển của trẻ. Mọi đứa trẻ đều có quyền thể hiện bản thân, nhưng điều cha mẹ cần phân biệt là: biểu hiện của trẻ là đối đầu bất lịch sự hay là một lý lẽ có căn cứ.
Có một sự khác biệt cơ bản giữa xung đột và tranh luận: Xung đột thể hiện sự thô lỗ, vô lý và hung hăng, trong khi tranh luận thể hiện ý kiến của riêng mình dựa trên thực tế. Nếu cha mẹ có thể hiểu được ẩn ý khi con họ cãi lại, họ có thể thực sự giải quyết được vấn đề và giúp con mình trở nên tốt hơn.
Vậy, cha mẹ nên phản ứng thế nào trước hành vi nói lại của con mình?
Bạn càng bình tĩnh hơn khi con bạn cãi lại thì bạn càng dễ dàng đạt được sự đồng thuận. Trẻ thường xuyên cãi lại, nếu cha mẹ không đủ bình tĩnh sẽ dễ rơi vào tình trạng “tranh giành quyền lực”. Mỗi người sẽ chứng minh cho người kia thấy rằng họ có tiếng nói cuối cùng.
Ví dụ, nếu bạn yêu cầu con mặc thêm quần áo, trẻ sẽ trực tiếp mâu thuẫn với bố mẹ:
“Con không biết trời có lạnh hay không?”
“Yêu cầu con mặc thêm quần áo, bố mẹ chỉ nói vớ vẩn!”
“Tại sao con phải lắng nghe bố mẹ trong mọi việc?”
Lúc này, mặc quần áo hay không không quan trọng, ai nghe lời chính là mấu chốt. Khi bạn nhận thấy con mình cáu kỉnh và bạn trút giận lên, điều đó sẽ chỉ khiến tâm trạng của con bạn trở nên căng thẳng hơn mà thôi.
Nếu bạn biết kiềm chế và lý trí sẽ khiến con bạn suy ngẫm về sự tử tế trong giọng điệu của bạn.
Bạn có thể tham khảo các câu sau:
“Hôm nay có chuyện gì thế, sao con nói to thế?”
“Ai đã làm con tức giận?”
“Nào, nói chuyện với bố/mẹ đi”.
Việc sử dụng tốt giọng điệu nhẹ nhàng và kiên quyết sẽ giúp trẻ cảm thấy được nhìn nhận, được quý trọng và được tôn trọng, đồng thời sẽ không xảy ra tranh giành quyền lực.
Thể hiện sự đồng cảm với con
Phương pháp so sánh cảm xúc của một người với cảm xúc của chính mình xuất phát từ cuốn sách “Đứa trẻ gắt gỏng”.
Tác giả Ross Green đã viết: “Nếu bạn muốn con mình đủ lý trí để trò chuyện với bạn, thì sự đồng cảm là một cách tốt để làm điều đó”.
Nếu bạn không thể giữ cho con mình bình tĩnh, bạn sẽ không thể giải quyết được những vấn đề khiến con đau khổ và thất vọng vì bạn sẽ không thể có một cuộc trò chuyện hiệu quả.
Làm thế nào để đồng cảm với người khác? Điều chính là lặp lại mối quan tâm của mình với đứa trẻ và lặp lại chính xác những gì nó nói. Ví dụ, khi trẻ cãi lại, chúng thường nói: “Thật không công bằng!”
Bạn có thể lặp lại những gì con bạn nói: “Con nghĩ điều này là không công bằng?”.
Tiếp theo, cố gắng sử dụng các câu hỏi để tìm cách khiến trẻ bày tỏ suy nghĩ của mình:
“Tại sao bạn lại cảm thấy như vậy?”
Chúng ta không chỉ phải để trẻ nói ra những suy nghĩ sâu kín nhất mà còn phải hướng dẫn trẻ thể hiện một cách chính xác.
Bạn có thể tham khảo các câu sau:
“Bây giờ chắc con đang giận lắm phải không?”
“Tại sao con nghĩ vậy?”
“Những gì con nói cũng có lý, hãy trò chuyện vui vẻ với bố/mẹ nào!”
“Tất cả trẻ em đều mong muốn được lắng nghe và thấu hiểu”.
Việc chú ý đến cảm xúc và nhu cầu của trẻ sẽ dẫn đến sự hợp tác, khi trẻ sẵn sàng bày tỏ sự không hài lòng thì việc hợp tác không còn xa nữa.
Trẻ hay cãi lại thường thiếu kỹ năng diễn đạt tốt
Có một câu chuyện nhỏ như thế này:
Nếu bạn vô tình dẫm phải đuôi một con chó, con chó tội nghiệp đó chỉ có ba lựa chọn: sủa bạn, cắn bạn hoặc bỏ chạy. Và nếu bạn “giẫm lên” “đuôi” của một người bị suy giảm khả năng ngôn ngữ, anh ta cũng chỉ có ba lựa chọn: sủa bạn, cắn bạn hoặc bỏ chạy.
Từ góc độ này, đôi khi trẻ cãi lại vì chúng không thể nghĩ ra cách nào rõ ràng hơn để thể hiện bản thân. Một số trẻ sẽ nói một số lời lẽ cực kỳ hung hãn khi cãi lại vì chúng tin rằng những lời nói bạo lực sẽ dễ dàng thu hút được sự chú ý và chú ý của cha mẹ hơn.
Khi tương tác với thế giới bên ngoài, trẻ cần học cách kiểm soát sự cáu kỉnh của mình và cách thể hiện nhu cầu của mình một cách chính xác, đây là một quá trình lâu dài.
Nếu lời “nói lại” của con bạn là một sự phản bác thô lỗ, bạn có thể đưa ra những lời nhắc nhở thích hợp và bày tỏ cảm xúc của mình.
Bạn có thể tham khảo các câu sau:
“Mẹ hiểu cảm giác của con, nhưng mẹ cảm thấy không thoải mái khi con nói với giọng điệu này”.
“Mẹ biết bây giờ con đang tức giận nhưng con có muốn tìm cách khác để nói chuyện với mẹ không?”
“Chúng ta có thể nói chuyện sau khi con bình tĩnh lại được không?”
Hướng dẫn trẻ bày tỏ những quan điểm khác nhau một cách đúng đắn là điều cha mẹ cần làm nhất khi con “cãi lại”. Hãy để trẻ biết rằng cảm xúc và suy nghĩ của chúng được cha mẹ coi trọng và chúng có quyền thảo luận về những ý kiến khác nhau.
Nhưng nếu giọng nói của bạn quá gay gắt sẽ khiến người khác bỏ qua nhu cầu của bạn, càng có lý thì càng cần thể hiện tốt. Chỉ trong bầu không khí thoải mái và bình đẳng, trẻ mới học được cách suy nghĩ và bày tỏ quan điểm của mình khi cãi lại.
Tịnh Yên (biên dịch)
Nguồn: Aboluowang.com
Overthinking có phải là “căn bệnh” của xã hội hiện đại đang phổ biến ở người trẻ?
Tân Thế Kỷ Truyền Thống – Nhân Văn – Trung Thực
