Cổ nhân giảng: “Nhường người ba phần không bị lỗ, bao dung người ba phần không tổn thất”.
Nhường nhịn bao hàm ý nghĩa vô cùng cao thâm, theo nghĩa thông thường tức là nhún nhường, nhường nhịn nhau theo nghi lễ.
Tả truyện đề cập: “Nhường là đứng đầu trong lễ.” Trong “Lễ ký” cũng viết: “Người quân tử cung kính, tiết kiệm, thoái nhường bởi vì thấu hiểu lễ.”
Sống ở trên đời hãy học cách nhượng bộ với mọi người. Trong đối nhân xử thế hãy học cách lùi một bước để tiến ba bước, học cách khoan dung đối đãi với người.
Nhượng bộ không phải hèn nhát mà là một loai trí huệ, một cảnh giới cao thâm trong đối nhân xử thế.
Người biết nhượng bộ người khác tất sẽ có phúc dày.
1. Khiêm nhường là lễ, thua thiệt là phúc
Trong Thái Căn Đàm có câu: : “Lộ trách xử, lưu nhất bộ nhượng nhân hành; tư vị nùng, giảm tam phân nhượng nhân thực. Thử thị thiệp thế nhất cực nhạc pháp”, ý nghĩa là: Ở nơi đường hẹp, ngừng một bước cho người khác đi trước; đây là cách giữ yên vui chan hòa đầu tiên khi ra trường đời”. Đối đãi với người hay với sự vật, khiêm nhường chính là một loại lễ độ, cũng là một loại tu dưỡng.
Trên đời không có ai là thập toàn thập mỹ, cũng không có sự việc nào có thể mười phân vẹn mười. Không ai có thể chiếm hết mọi điều tốt đẹp của người khác, cần nhường lại ba phần cho người bên cạnh. Vì vậy nhượng bộ chính là sự chuẩn bị cho việc thực hiện bước tiếp theo.
Có người nói, người quân tử lấy khoan dung đối đãi với người, lấy nghiêm khắc tự chất vấn để trách mình. Trong đối nhân xử thế, “Lùi một bước” là thể hiện tâm thái rộng lớn, bao dung, là thể hiện của khí phách hào phóng, rộng lượng. Nhượng bộ không phải là nén giận im lặng chịu đựng, ngược lại là biểu hiện của sự trưởng thành, với người với mình đều khó có thể nói hết điểm tốt.
Trong cõi nhân sinh này khó tránh được phải sống chung tiếp xúc với người khác, hãy thử học cách khoáng đạt một chút, nhường nhịn một chút. Việc nên tha thứ hãy tha thứ, nên quên hãy quên đi, thì mọi vấn đề có thể được giải quyết dễ dàng, can qua sẽ hóa thành ngọc và tơ lụa.
Đó chính là cái gọi là chịu thiệt là phúc. Đôi lúc “Chịu thiệt là phúc” là một loại tự an ủi tâm linh, giữ cho tâm thái lạc quan vui vẻ, có dũng khí đối diện với mọi khó khăn trong cuộc sống.
2. Nhẫn nhục gánh vác trách nhiệm, dũng cảm kiên nghị tiến về phía trước
Khổng Tử giảng: “Bách hành chi bổn, nhẫn chi vi thượng”, ý nghĩa là: trong trăm nết thì đạo “Nhẫn” là cao thượng hơn cả. “Nhẫn” là pháp bảo để tu thân và xử thế. Thực hành đạo “Nhẫn” không phải là thuận theo một cách vô đạo, vô nguyên tắc, cũng không phải thể hiện của sự yếu nhược. Người có đức, có chí mới có thể bao dung được những điều mà người khác không dung được, mới có thể nhẫn được những điều mà người khác không nhẫn được.
Trong cuộc sống thường có người vì chút tức giận nhất thời, tranh nhau khẩu khí cuối cùng hai bên bên cùng chịu thiệt hại. Cảm xúc đến cũng nhanh mà đi cũng nhanh, đôi khi vì chút khẩu khí hơn thua khiến gương vỡ rồi khó lành lại, bát nước đổ đi khó lấy lại hết. Những điều không thể khiến ta nhẫn chịu kia sẽ luôn dày vò, hành hạ bạn.
Bậc quân tử có thể làm nên đại sự thời xưa, chỉ đơn giản dựa vào một chữ “nhẫn”. Nhẫn chịu được sự cô đơn tịch mịch; nhẫn chịu được sự tầm thường; nhẫn được sự bần cùng nghèo khó; nhẫn chịu được sự cám dỗ.
Có thể nhẫn được sự tức giận nhất thời, lưu lại cho mình một vài phút suy nghĩ, xem xét, lưu lại đường lui cho đối phương, không chỉ là sự tu dưỡng và độ lượng, cũng là một loại trí huệ.
Ở vào tình thế bị người khác sỉ nhục mà có thể cung kính, khiêm tốn, tu sửa bản thân mà không phát sinh ra tâm oán hận thì đó chính là người có tâm đại nhẫn. Người xưa thường dùng ý chí rộng rãi như vậy làm nguyên tắc đối nhân xử thế. Có rất nhiều câu chuyện lịch sử nói về việc thực hành đạo “Nhẫn” này.
Thời Tây Hán, Trương Thích Chi giữ chức Đình Úy trọng yếu, nói theo cách hiện đại là phụ trách quản lý việc tư pháp của cả nước.
Có một ngày, khi quan viên tề tụ đầy đủ trên triều, một vị ẩn sĩ già tên Vương Sinh quay đầu lại nói với Trương Thích Chi rằng: “Bít tất của ta bị tuột rồi, hãy thay ta buộc nó lại!”
Trương Thích Chi liền quỳ xuống cẩn thận buộc bít tất của Vương Sinh mà không hề tỏ ý bực bội.
Về sau, có người hỏi Vương Sinh: “Vì sao trên triều đình, trước mặt mọi người, ông lại làm nhục Trương Đình Úy như vậy?”
Vương Sinh nói: “Ta vừa già lại hèn mọn, không có đồ vật gì tốt đưa tặng cho Trương Đình Úy. Trương Đình Úy quỳ xuống buộc bít tất cho ta, ta chỉ là muốn gia tăng danh tiếng của ông ấy mà thôi.”
Mọi người qua chuyện này đều kính trọng sự rộng lượng nhẫn nhục của Trương Thích Chi. Trương Thích Chi khoan dung độ lượng, chí công vô tư, nói thẳng can gián, về sau trở thành trọng thần của nhà Tây Hán, được lưu danh sử sách.
Câu chuyện này thể hiện ra giá trị quan của cổ nhân. Điều mà người xưa tôn kính nhất thường không phải tài năng, địa vị, mà là đức hạnh khiêm nhường.
3. Hải nạp bách xuyên, hữu dung nãi đại (Biển nạp trăm sông, có thể dung chứa nên thành to lớn)
Khi mở rộng tầm mắt, nhìn mọi vật một cách rộng lượng tất sẽ không bị những chuyện vụn vặt che mắt, lừa gạt; lòng bao dung với mọi việc tất sẽ có thể bao dung với mọi việc.
Tề Hoàn Công vì tấm lòng rộng lượng bao dung, nên mới có thể bổ nhiệm Quản Trọng, người từng ám sát mình làm tể tướng, cũng bởi vậy cuối cùng mới làm nên nghiệp lớn.
Việc nhỏ hãy học cách không tranh được mất, ngắn dài, tĩnh quan sát sự thay đổi của tình thế. Không tranh dành sẽ bớt đi được sự phiền nhiễu, bớt đi sự tức giận.
Việc lớn không hoảng hốt không vội vàng, thản nhiên dửng dưng đối đãi mới có thể làm đâu chắc đó. Tâm bao dung, rộng lượng, sẽ có thể ngày càng trở nên ôn hòa, trưởng thành.
Cổ nhân giảng: “Tự mãn chiêu mời tổn hại, khiêm tốn được lợi ích”, khi bị vũ nhục, có thể buông tâm ngạo mạn, từ lời của người khác mà cân nhắc hành vi của mình, có lẽ sẽ có tiến bộ và đề cao mới. Khi học được cách dùng tâm cung kính đối đãi với người khác, dùng khiêm tốn cân nhắc bản thân, thường sẽ nhận được một cảnh giới tinh thần khác biệt, giống như mọi người thường nói: “Nhẫn một chút gió êm sóng lặng, lùi một bước biển rộng trời cao”.
Theo Aboluowang
Bình Nhi biên dịch
