“Sống chết có mệnh định, vinh hoa phú quý là tại trời” là câu xưa nay người ta thường nói. Câu này xuất phát từ “Luận ngữ của Khổng Tử · Nhan Uyên”, xuất phát từ cuộc đối thoại giữa hai học trò của Khổng Tử, Tư Mã Canh (Tự Tử Ngưu) và Tử Hạ.
“Luận ngữ • Nhan Uyên” ghi lại rằng Tử Hạ, một đệ tử của Khổng Tử, có một người bạn tốt tên là Tư Mã Canh. Tử Ngưu từ nước Tống đến nước Lỗ học đạo. Anh trai của ông là Hoàn Phúc làm Tư Mã ở nước Tống và tham gia vào cuộc nổi dậy. Vì vậy, Tử Ngưu thường lo lắng và sợ hãi trong lòng.
Một ngày nọ, Tử Ngưu hỏi Khổng Tử “quân tử là gì?”. Khổng Tử đã khai sáng cho ông ta, nói: “Quân tử không lo lắng cũng không sợ hãi.” Tử Ngưu hỏi ngược lại: “Không lo không sợ, có thể gọi là quân tử sao?” Khổng Tử nói: “Luôn tự xét lòng mình, còn gì phải lo nữa?”
Nhìn cảnh đệ tử hòa thuận vui vẻ, Tử Ngưu cảm thấy rất cô đơn, buồn bã nói: “Ai cũng có huynh đệ, nhưng ta lại không có huynh đệ.” Người bạn tốt của Tử Ngưu là Tử Hạ đã an ủi rằng: “Thương Văn có câu thế này: ‘Sống chết có số, phú quý tại thiên’. Thế gian là anh em, quân tử sao lại lo không có anh em?”
Ý của câu này là: Tôi nghe nói “Sống chết đã định, vinh hoa phú quý tại trời”. Quân tử ngày thường làm việc thận trọng, không phạm sai lầm; đối xử với mọi người bằng sự tôn trọng và lịch sự, thì mọi người trên thế giới đều là anh em! Tại sao quân tử phải lo lắng về việc không có anh em?
“Sống chết tùy mệnh, phú quý tại thiên.” Hầu như mọi người đều biết câu này, và phần thứ hai của câu “Tất cả anh em trên thế giới” cũng quen thuộc, nhưng nhiều người có thể không biết toàn bộ cuộc đối thoại và toàn bộ câu chuyện, có một sự thật sâu sắc trong câu này.
“Sống chết có số, phú quý tại thiên” câu nói ẩn chứa đạo lý
Câu nói bên trên “Sống chết tùy mệnh, phú quý tại thiên”, có nghĩa là sinh, lão, bệnh, tử và vinh hoa phú quý của một người đều là đã sớm được trời cao an bài. Bất kể bạn là ai, địa vị của bạn là gì, bất kể bạn gặp phải vấn đề lớn như thế nào, nếu bạn đối mặt với nó với một thái độ tích cực, bạn sẽ tránh được những lo lắng về được – mất. Lộ ra nhân sinh rộng mở.
Có người cho rằng quan điểm “sống chết tùy mệnh, phú quý tại thiên” là nhận định tiêu cực hơn so với những luận điểm hiện đại như “mệnh ta tại ta” và “nhân định thắng thiên”, v.v. Các loại quan điểm hiện đại trên dùng lối nói hùng hồn, thể hiện dũng khí chống lại số phận.
Kỳ thật, con người không có cách nào chi phối được cuộc sống của chính mình và sinh, lão, bệnh, tử của mình cho nên quan niệm về vận mệnh “sinh tử, phú quý” là thực tế, sáng suốt chứ không thụ động; mọi người có thể tranh giành và đạt được những gì họ muốn, nhưng đó không phải là những gì mà họ thực sự muốn. Bạn có thể đạt được những gì mình muốn, bạn có thể đón nhận nó một cách rộng mở vào lúc này.
Câu tiếp theo “quân tử kính nhi vô thất dữ nhân, cung nhi hữu lễ, tứ hải chi nội giai huynh đệ”, ý nói nhân sinh gặp gỡ tuy không phải do chúng ta quyết định, nhưng nếu chúng ta có thể cẩn thận trong mọi việc, không bị mất; đối đãi với mọi người bằng sự tôn trọng và lịch sự cũng được đánh giá tín nhiệm, như vậy trong thiên hạ bốn biển đều là anh em! Là quân tử thì không cần phải lo lắng.
Trong văn hóa truyền thống Trung Quốc, quan niệm về thiên mệnh là trí tuệ phi thường. Những lời của Tử Hạ không chỉ có thể an ủi Tử Ngưu mà còn dành cho cả những người lạc lối, bắt đầu từ mọi điều nhỏ nhặt xung quanh mình, để đạt được cuộc sống hạnh phúc.
Theo SicretChina
An Thanh biên dịch
