Tân Thế Kỷ – Vận mệnh là điều chi phối cả cuộc đời một người. Cổ nhân thường nói: “Mệnh lý hữu thời chung tất hữu, mệnh lý vô thời mạc cưỡng cầu. Trong số mệnh có thì cuối cùng cũng sẽ có, trong mệnh không có thì đừng mong cầu. Vậy điều gì tạo nên vận mệnh của một người. Và làm thế nào để có một vận mệnh tốt đẹp?
Thuận mệnh trời thì thịnh, nghịch đạo trời thì vong
Trong văn hóa truyền thống “mệnh” là một khái niệm vô cùng quan trọng. Đổng Trọng Thư, nhà Nho từng nói rằng: “Trời lệnh thực thi thì gọi là mệnh”. Người xưa tin rằng: “Hành sự tại nhân, thành sự tại Thiên”. Bởi vậy, người xưa luôn sống theo tự nhiên, kính Thần, tín mệnh. Cũng là nói người hành xử trái với mệnh ắt sẽ gặp tai ương.
Trong “Trung Dung” viết: “Quân tử thuộc dị dĩ sĩ mệnh, tiểu nhân hành hiểm dĩ nghiêu hãnh”. Người quân tử có thể làm nên đại sự là vì biết thuận theo mệnh, sẽ vì đại cục mà an phận chờ đợi thiên lệnh. Trái lại, kẻ tiểu nhân, vì theo đuổi những thứ không thuộc về mình mà mạo hiểm, kết cục chỉ có thể là trắng tay.
Vận mệnh của mỗi người do chính đức và nghiệp của họ mà tạo ra. Nhiều người thường tự thấy bất công tại sao đời này không làm điều xấu gì lớn nhưng cuộc đời lại đầy trắc trở nguy nan. Có người không quá giỏi giang, tài năng nhưng lại có một cuộc đời đáng mơ ước. Kỳ thực đó là do trong bao kiếp luân hồi mà tạo nên nghiệp – đức khác nhau mà tạo nên vận mệnh khác nhau. Cũng như những mối quan hệ hiện nay của mối người như cha mẹ, con cái, bạn bè cũng do nghiệp – đức mà tạo nên để bồi hoàn cho quá trình luân hồi ngàn kiếp.
“Mệnh người Trời định”, “Thiện ác cuối cùng sẽ báo ứng”, đây là những lời người già thường nói, hiện nay có rất ít người tin. Vận mệnh tuy được định sẵn nhưng vẫn có thể cải biến được. Vậy làm thế nào để cải biến vận mệnh?
Tạo nghiệp nhiều, lộc tổn mệnh suy
Rất nhiều người vì để cải biến vận mệnh mà đã không từ thủ đoạn, nhưng kết quả của họ ra sao? Ngưu Nho Tăng đời Đường đã ghi chép câu chuyện của Lý Nhạc Châu trong “Huyền quái lục”, có lẽ có thể cho chúng ta một số gợi mở.
Thứ sử Nhạc Châu đời Đường là Lý Công Tuấn, bắt đầu đi thi tiến sỹ vào những năm Hưng Nguyên, nhưng liên tiếp thi trượt. Năm Trinh Nguyên thứ 2, có người bạn quen làm quan Tế tửu ở Quốc tử giám, Lý Công Tuấn bèn thông qua Tế tửu, móc nối với quan giám khảo khoa cử và có được công danh.
Theo thông lệ, một ngày trước khi treo bảng công bố kết quả thi cử, viên quan phụ trách kỳ thi đem danh sách những người thi đỗ tấu lên hoàng đế. Hôm đó, qua canh 5, Lý Công Tuấn đi đến chỗ viên quan Tế tửu Quốc tử giám hỏi thăm, nhưng cửa trong chưa mở, nên chỉ dừng ngựa cung kính chờ bên ngoài cổng.
Ở bên có một người dậy sớm bán bánh, hơi nóng phả ra. Bên cạnh hàng bánh có một người đội mũ dạ, lưng khoác bọc nhỏ, trông có vẻ giống viên bưu sai (người đưa tin) quận ngoài, thần sắc lộ vẻ muốn ăn bánh. Lý Công Tuấn trông thấy bèn nói: “Bánh rất rẻ, sao không mua ăn thử?”
Người kia nói: “Đáng tiếc trong túi tôi không còn tiền.”
Lý Công Tuấn nói: “Tôi có tiền, xin sẵn lòng bỏ tiền để ông ăn no nê.”
Người khách rất vui mừng, ăn liền mấy chiếc bánh.
Một lát sau cửa trong mở, mọi người chen chúc đi ra. Người giống như viên bưu sai quận ngoài hạ giọng nói thầm vào tai Lý Công Tuấn rằng: “Tiên sinh xin hãy đợi một lát, tôi là viên thư lại âm gian chuyển danh sách tiến sỹ, lẽ nào tiên sinh không phải là người muốn thi đỗ tiến sỹ sao?”
Lý Công Tuấn nói: “Đúng rồi.”
Người kia nói: “Danh sách tiến sỹ khoa cử ở trong đây, tiên sinh có thể tự lấy ra xem.”
Lý Công Tuấn tra xem, thấy trên bảng không có tên mình. Nỗi buồn rầu bỗng trào dâng trong tim, ông cúi đầu nhỏ lệ nói trong tiếng khóc nghẹn ngào: “Tôi khổ tâm với bút nghiên thư tịch đã 20 năm, thi cử cũng đã 10 năm, năm nào cũng rớt bảng, thực sự tan nát cõi lòng, tiêu tan hồn phách. Vốn kỳ vọng năm nay thi cử thành công. Hôm nay không có tên bảng vàng, lẽ nào tôi cả đời không thể thành danh với khoa cử sao?”
Viên thư lại âm gian dáng vẻ giống viên bưu sai nói: “Tiên sinh muốn thành danh thì vẫn còn cần một năm nữa. Sau khi khoa cử thành danh, lộc dày địa vị sang trọng. Hôm nay muốn khoa cử thành danh thì cũng không khó. Chỉ có điều là phúc lộc sẽ bị cắt giảm một nửa, được làm thứ sử một quận, hơn nữa vận mệnh không hợp ý, trắc trở bất định. Nếu muốn hôm nay khoa cử thành danh, thì phải hối lộ thư lại âm gian, xóa bỏ người cùng họ với ông, rồi tự điền tên mình vào, có được không?”
Lý Công Tuấn nói: “Thứ mà tôi truy cầu chính là danh, được cái danh thành công thi đỗ tiến sỹ là được rồi. Có gì là không được đâu.”
Viên thư lại âm gian nói: “Tôi vì cảm ân mà bảo ông những điều này, nhưng vẫn còn cần có 3 vạn quan tiền Âm phủ, dùng để hối lộ viên quan phụ trách văn bản âm gian. Giờ Ngọ ngày mai đưa là được rồi”. Nói rồi ông ta đưa cho Lý Công Tuấn danh sách để ông sửa.
Danh sách có tên của Lý Di Giản người mà sau này làm quan Thái tử Thiếu sư, Công Tuấn muốn xóa tên ông ta để điền tên mình. Viên thư lại âm gian vội vàng nói: “Không được. Người này lộc lớn chức cao, không được khinh suất thay đổi.”
Ở dưới lại có người tên là Lý Ôn. Viên thư lại âm gian nói: “Được.”
Công Tuấn xóa chữ Ôn, rồi viết chữ Tuấn vào. Sau khi sửa xong, viên thư lại âm gian nhận danh sách rồi đi, đồng thời dặn dò Lý Công Tuấn không được trái ước hẹn.
Sau đó Lý Công Tuấn đi gặp quan Tế tửu Quốc tử. Tế tửu còn chưa rửa mặt chải đầu xong, nghe nói Lý Công Tuấn đến thăm, tức giận ngồi xuống. Một lát sau Tế tửu mới ra và nói: “Tôi và quan chủ khảo có quan hệ thâm giao, chỉ cần nói họ tên là có thể làm được. Tiên sinh nét mặt nghi hoặc, sốt ruột, không ngừng đến nhà tôi, chẳng lẽ ông hoài nghi tôi là người nói lời mà không giữ lời chăng?”
Công Tuấn bái tạ mấy lượt, nét mặt bi thiết, sau đó nói: “Công Tuấn muốn có được công danh, tâm này quá mãnh liệt, do đó muốn lần thi cử này thành công. Hôm nay là ngày khoa thi niêm yết bảng, do đó mạo muội đến thăm đại nhân.”.
Khi Công Tuấn theo quan Tế tửu đến góc Bắc thành Đông của Hoàng thành, vừa may gặp Xuân quan (tên chức quan xưa) đưa danh sách người thi đỗ đi đến Trung thư tỉnh trong Hoàng thành. Tế tửu chắp tay thi lễ và nói: “Việc nhờ trước đây làm xong rồi chứ?”
Xuân quan trả lời: “Thực sự có tội rồi. Do sức ép quyền lực của quan trên nên việc ngài ủy thác thực sự khó làm được.”
Tế tửu và Công Tuấn có mối thâm giao, nhận lời là nhất định làm ổn thỏa, do đó thái độ đối với Công Tuấn rất nghiêm khắc. Trong lòng thầm nghĩ, nếu việc hôm nay không làm được thì sau này còn mặt mũi nào gặp Công Tuấn nữa. Thế là Tế tửu rất tức giận nói với Xuân quan rằng: “Sở dĩ Quý Bố nổi danh thiên hạ là vì một lời hứa đáng giá nghìn vàng. Hôm nay ông không thể nói lời mà không giữ chữ tín, lừa dối tôi, coi tôi là viên quan quèn. Vậy thì tình bằng hữu hai chúng ta cũng sẽ cắt đứt từ đây.” Nói rồi, Tế tửu chẳng bái biệt bỏ đi.
Xuân quan vội vàng đuổi theo nói: “Bị sức ép của của quyền lớn, không dám làm. Hôm nay tiên sinh trách tội như thế này, đành phải đắc tội quyền quý thôi.”
Nói xong, Xuân quan đưa danh sách cho Tế Tửu sửa. Tế tử mở danh sách bảng tiến sỹ, thấy có tên Lý Di Giản (người sau này làm Thái tử Thiếu sư), liền muốn sửa. Xuân quan vội vàng ngăn lại nói: “Người này do tể tướng xử lý, không được xóa đi.”
Sau đó Xuân quan chỉ tên Lý Ôn ở bên dưới và nói: “Người này có thể xóa được”.
Thế là Tế tửu sửa chữ Ôn thành chữ Tuấn. Khi niêm yết bảng, quả nhiên Lý Công Tuấn có tên.
Trưa hôm đó, Công Tuấn cùng những người có tên trên bảng thi đỗ tiến sỹ lục tục bái tạ Hoàng thượng, không thực hiện ước hẹn trả 3 vạn quan tiền Âm phủ. Lúc hoàng hôn, trên đường trở về, Lý Công Tuấn gặp viên thư lại âm phủ ăn bánh kia, ông ta buồn bã khóc rằng: “Do ông không thực hiện ước hẹn, tôi trách tội bị đánh gậy, và nói phải tra xét truy cứu trách nhiệm. Mọi người cầu xin mới được miễn. Xin ông cùng giờ đó ngày mai đưa 5 vạn quan tiền, tôi có thể được miễn truy cứu trách nhiệm.”
Hôm sau, Lý Công Tuấn làm đúng theo hẹn ước.
Sau khi Lý Công Tuấn đỗ tiến sỹ rồi làm quan, liên tiếp bị tra xét, giáng chức. Sau này chỉ làm chức quan Thứ sử Nhạc Châu, không lâu sau thì qua đời.
Lý Công Tuấn vì cầu công danh đã không nhẫn nại chờ đợi 1 năm, dưới âm thì hối lộ quan lại âm gian, trên dương thì chạy quan hệ thân bằng cố hữu, sẵn sàng tổn người lợi mình. Mục đích tuy đạt được, nhưng chỉ có kết cục ác báo theo thân, lộc tổn thọ cắt giảm.
Buồn thay! Viên thư lại âm gian vì báo ân, quan Tế tửu vì sự tôn nghiêm, quan Xuân quan vì tình bằng hữu, đã giúp Lý Công Tuấn thành tựu việc phi nghĩa phi lý. Thoạt trông có vẻ là làm việc tốt, thực tế là trợ giúp làm ác, đã làm hại đến Lý Ôn không dây mơ rễ má gì với họ, cũng hủy hoại chính Lý Công Tuấn, tội cũng rất sâu. Người ngày nay cũng nên suy nghĩ cẩn trọng. (Theo “Huyền quái lục” của Ngưu Nho Tăng đời Đường)
Cứu người nguy khó, thăng quan tiến chức, tăng thọ mệnh 12 năm
Người xưa có câu: “Đức năng thắng số”, nghĩa là, người tích nhiều đức có thể cải biến được vận mệnh trở nên tốt đẹp hơn. Ví như câu chuyện của tài tử đời nhà Thanh là Viên Mai trong cuốn “Tục Tử Bất Ngữ” có ghi chép câu chuyện về quan huyện thừa là Tiền mỗ nhờ một việc thiện mà được thăng quan tiến chức, kéo dài thọ mệnh 12 năm.
Tiền Mỗ, huyện thừa huyện Tuy Ninh (nay là thành phố Từ Châu, tỉnh Giang Tô), phụ trách quản lý các vụ việc trong quận. Theo thông lệ trước đây của vùng này, nếu có người chết ở ven đường mà có người báo quan đến khám nghiệm tử thi, thì chủ đất (tức là chủ khu đất nơi có người ngã chết) sẽ đưa cho quan viên 8.000 tiền thì có thể kết thúc vụ việc này.
Một ngày nọ, có người ở làng nọ đến báo rằng: “Có một người đã gieo mình xuống sông chết”. Viên tiểu lại liền báo cáo thông lệ trước đây cho Tiền huyện thừa, Tiền huyện thừa dẫn người đến hiện trường khám nghiệm tử thi, không có bất kỳ vết thương nào, liền hạ lệnh chôn cất ngay.
Sau khi trở về công đường, viên tiểu lại đưa lên 8.000 tiền thu được từ việc kết thúc vụ án theo thông lệ, Tiền huyện thừa đang định nhận lấy thì thấy số tiền này được xuyên bằng sợi dây đỏ, hơn nữa màu sắc còn rất tươi mới, cảm thấy có chút kỳ lạ, bèn hỏi viên tiểu lại nguyên nhân. Viên tiểu lại đáp: “Nhà chủ đất nghèo, không có khả năng trả tiền theo thông lệ, không còn cách nào khác, đành bán con gái cho một người hàng xóm ở cùng làng làm tiểu thiếp, bán được 24.000 tiền. Vì là tiền mừng, nên dùng dây đỏ buộc lại”. Tiền huyện thừa nghĩ ngợi, số tiền này là người đương sự bị ép buộc phải nộp, nên không đành lòng tùy tiện nhận lấy.
Sau đó, Tiền huyện thừa liền cho gọi dân làng bán con gái đến truy hỏi, dân làng đã đau đớn kể lại sự tình. Tiền huyện thừa lại cho gọi dân làng đã bỏ tiền mua thê thiếp đến huyện nha, giảng rõ đạo lý, nói rằng: “Ta vì có được tiền của người khác mà bức ép người ta phải bán con gái, đó là bất nhân; riêng nhà người thừa lúc người khác nguy khốn mà mua con gái người ta, đó là bất nghĩa. Ta tuyệt đối sẽ không bao giờ chấp nhận phần tiền thông lệ này, và nhà người cũng nên trả con gái về cho gia đình người ta càng sớm càng tốt”. Dân làng này đành phải nhận lời.
Tiền huyện thừa lại hỏi dân làng bán con gái: “Tiền thừa vẫn còn chứ?”. Dân làng trả lời: “Số tiền còn lại đều đưa hết cho các quan sai xử lý vụ án cả rồi”. Tiền huyện thừa lại bảo các quan sai trả lại số tiền, nhưng số tiền đó đã bị nhóm người này ăn uống vui chơi tiêu xài hết cả. Cuối cùng, Tiền huyện thừa thản nhiên nói với dân làng mua thê thiếp rằng: “Ta sẽ trả lại tiền cho nhà ngươi”. Rồi hạ lệnh trả lại toàn bộ số tiền cho người mua, lại bảo dân làng bán con đưa con gái mình về nhà, vụ án này đến đây coi như kết thúc.
Không lâu sau, trên lưng Tiền huyện thừa mọc một khối u, cơn đau khiến ông bất tỉnh trên giường. Trong lúc hôn mê, ông nhìn thấy một người mặc áo xanh đưa ông đến một đại điện nguy nga tráng lệ, phía trên cung điện có một người tướng mạo vương giả đang ngồi trên đó, nói với ông rằng: “Tuổi thọ nhà ngươi đã tận, nhưng may thay ngày trước nhà ngươi đã từng làm một việc thiện, đủ để đền bù cho, nhà ngươi có biết không?”.
Tiền mỗ ngơ ngác không hiểu. Vương giả lệnh cho phán quan thẩm tra sổ sinh tử, thì ra là việc giúp dân làng tránh được chuyện đau lòng bán con gái năm xưa. Phán quan tâu với vương giả rằng: “Việc thiện này công đức rất lớn, theo lệ nên kéo dài tuổi thọ thêm 12 năm, chức quan đạt đến hàng ngũ phẩm”. Vương giả gật đầu đồng ý, bèn lệnh cho người áo xanh đưa Tiền mỗ hoàn hồn. Tiền huyện thừa giật mình tỉnh dậy, vết loét trên lưng rất mau đã lành lại.
Tiền huyện thừa kể từ đó một lòng hành thiện, phàm là những việc cứu đói, chôn cất, ông đều quyên tiền, gắng sức mà làm, quả nhiên được thăng lên đồng tri (hàng quan ngũ phẩm, chức phó của quan tri phủ).
Thời hạn 12 năm đã hết, vết lở trên lưng của Tiền mỗ lại tái phát, người nhà muốn chuẩn bị hậu sự, nhưng lại có chút lưỡng lự, họ an ủi ông rằng: “Trước đây, ông đã làm một việc thiện, nhờ đó mà được kéo dài tuổi thọ, mấy năm nay ông đã làm nhiều việc thiện như vậy, nói không chừng âm gian sẽ không kéo dài tuổi thọ cho ông thì sao”.
Tiền mỗ cười nói rằng: “Không hẳn thế đâu. Việc tốt ngày trước ta làm không phải vì để đạt được quả thiện mà làm, vậy nên âm gian họ xem trọng cái thiện tâm chân thành đó của ta; còn những việc tốt hiện giờ chỉ là vì ta mong có được kết quả tốt mà làm, tâm thái này của ta e rằng âm gian sẽ không xem trọng. Lần này đến số, nhất định không tránh khỏi cái chết. Mà có lẽ người có tâm hành thiện rốt cuộc cũng có chỗ khác với kẻ có tâm hành ác, không chừng sẽ có quả lành vào đời sau chăng?”. Mấy ngày sau, Tiền đồng tri lưng bị lở loét, và đã qua đời.
Mỗi người sinh ra vận mệnh đều được định trước nhưng lại có thể thay đổi nếu chúng ta hành thiện tích đức, kính Thần Linh. Bởi vậy, mỗi người chúng ta hãy biết giữ thiện niệm, giữ tâm kính ngưỡng, biết hành thiện, dưỡng tâm thì sẽ có được một tương lai tốt đẹp. Trái lại, nếu bị cuốn theo dòng chảy danh lợi, vật chất mà làm điều xấu thì tương lai sẽ gặp quả báo và tai ương.
Chân Tâm biên tập
Tham khảo: Chánh Kiến, DKN
Xem thêm:
