Tân Thế Kỷ (TTK) – Một số người trẻ, vì tâm cao khí ngạo, nên cho rằng mình đã đủ khôn ngoan, thậm chí còn hơn cả những “ông bà già cổ hủ lạc hậu” của thời đại cũ…
Chuyện về 2 con cá
Chuyện kể rằng: có một nhà nọ một hôm bắt được hai con cá béo, mới nói:
– Hôm nay còn nhiều đồ ăn, tạm cho chúng mày vào nồi, ướp muối để chiều làm thịt.
Hai con cá nghe thấy vậy, lo lắng lắm. Một con bảo với con kia:
– Người ta nói: “Xót như xát muối”, sợ lắm, tôi chả tội gì mà phải vậy.
Con cá kia mới nói:
– Xót thật đấy, nhưng mình còn có ích, chứ không thì ươn thối, ươn tha ra đấy, người ta quẳng đi, lại chả làm mồi cho lũ kiến, thế thì còn đau đớn hơn nhiều.
Đang đứng ở góc bếp, vại muối cũng chêm vào:
– Đúng đấy, muốn để lâu được thì chịu khó xót một tí còn hơn là thối rũ xương ra, ai người ta thiết nữa.
Nói vậy nhưng con cá nọ cũng chẳng nghe ra. Nó quẫy đuôi một cái thật mạnh, văng mình ra khỏi nồi, tìm cách trốn.
Người nhà khi làm cá, chỉ thấy còn một con, mới đem mổ ướp muối. Còn con kia nhảy ra khỏi chậu, đến chiều tối thì nhớt khô cả lại, kiến bắt đầu bu đầy. Đến sáng hôm sau, nó đã chết ươn. Cho đến ngày hôm sau nữa thì bắt đầu thối rữa, người ta mới phát hiện ra nó, bèn xúc quẳng nó vào thùng phân. Vại muối thấy vậy nói:
– Đúng là đồ không biết nghe lời! Đồ cá không ăn muối, ươn thối ươn tha ra vậy, ai còn cần mày nữa!
Tự phụ, tự cao, cái bệnh ấy khác gì cá không ăn muối (ướp muối). Lắng nghe theo lời người trên, làm theo cái phải ấy mới là người biết lẽ. Bởi vậy tục ngữ dân gian mới nói:
“Cá không ăn muối cá ươn
Con cãi cha mẹ trăm đường con hư”.
Con cái dù thành đạt đến đâu vẫn nên nghe lời khuyên răn, dạy dỗ của cha mẹ
Một trong những đạo lý làm người căn bản và quan trọng nhất chính là đạo hiếu của người con đối với cha mẹ. Trong những tình cảm con người, duy chỉ có tình cảm cha mẹ và con cái là tình cảm thiêng liêng nhất, cha mẹ là người sinh thành và dưỡng dục con cái nên người, ngược lại, con cái phải hiếu thảo, lễ phép và vâng lời cha mẹ. Ca dao có câu “Cá không ăn muối cá ươn – Con cãi cha mẹ trăm đường con hư”, đây chính là bài học nhận thức răn dạy phận làm con phải biết lắng nghe sự dạy bảo, lời khuyên răn của bậc cha mẹ.
Trước hết, ta cần khẳng định rằng câu ca dao mang ý nghĩa đúng đắn và có giá trị đạo lý sâu sắc. Cha mẹ là người đã sinh ra ta, nuôi ta khôn lớn, trải qua cuộc sống và nhiều kinh nghiệm sống hơn con cái, những điều cha mẹ dạy bảo luôn là điều hay lẽ phải, bởi có cha mẹ nào lại không mong muốn những điều tốt đẹp nhất cho con mình.
Thấy con làm cái này chưa đúng, cha mẹ chỉ bảo cặn kẽ cho con làm lại thật chính xác, thấy con làm điều trái với đạo lý, cha mẹ từ từ khuyên ngăn và dạy bảo giúp con tránh xa điều ác, làm người tốt. Cha mẹ không bao giờ lại đi dạy những thói hư tật xấu, truyền đạt những tư tưởng tiêu cực và nhồi nhét vào đầu con cái những điều không hay bởi cha mẹ nào cũng hết lòng vì con cái, mong cho con nên người, tài giỏi và thành đạt.
Vì những điều tốt đẹp mà cha mẹ luôn muốn dành cho con cái nên con cái phải hiểu được tấm lòng cha mẹ, phải biết lắng nghe, ghi nhớ, kính trọng và vâng lời cha mẹ, những lời dạy bảo của cha mẹ đáng quý hơn ngàn vàng, quý trọng lời của cha mẹ mới là trọn đạo làm con.
Nếu con cái để ngoài tai những lời của cha mẹ thì mãi mãi vẫn không thể trưởng thành, không tiến bộ và nên người được, ngược lại còn khiến mình trở thành người con bất hiếu, vô giáo dục. Ngày nay, tính đúng đắn của câu ca dao vẫn nguyên vẹn, tuy nhiên xét trong từng hoàn cảnh, không còn quan niệm con cái nhất nhất nghe theo lời sai bảo của cha mẹ mà bây giờ con cái có thể đứng trên quan điểm của mình bày tỏ ý kiến và trao đổi với bố mẹ.
Dù là cha mẹ nhưng cũng sẽ có những lúc sai lầm, sẽ có lúc sai khiến con làm điều sai mà không nhận ra, chính vì vậy, người con phải biết lắng nghe và tiếp thu sự chỉ bảo của cha mẹ một cách chọn lọc. Cần có sự lắng nghe của cả hai phía, con nghe lời chỉ bảo của cha mẹ, cha mẹ cũng cần lắng nghe nguyện vọng và ý kiến của con cái, như vậy mới dung hòa được những vấn đề trong cuộc sống. Tuy nhiên, dù có quyền được bày tỏ ý kiến nhưng con cái phải luôn giữ phép tắc, lễ nghĩa, thái độ đúng mực, có được như vậy gia đình sẽ luôn hòa thuận, hạnh phúc, con cái nên người, cha mẹ nhẹ lòng.
Cha mẹ, hay những bậc trưởng bối, cao niên… là những người có bề dày kinh nghiệm, hiểu biết và tu dưỡng, có thể chỉ dạy cho chúng ta những điều hay lẽ phải. Những thăng trầm mà ta đang trải qua, trong quá khứ họ cũng từng trải qua rồi, họ đã sớm biết nên dùng tâm thái nào đối đãi, phương pháp nào giải quyết vấn đề. Lắng nghe họ, ta có thể làm đầy thêm vốn liếng trí tuệ của ta, tránh mắc phải những sai lầm không đáng có.
Thế nhưng một số người trẻ, vì tâm cao khí ngạo, cho rằng mình đã đủ khôn ngoan, thậm chí còn hơn cả những “ông bà già cổ hủ lạc hậu” của thời đại cũ. Họ lấy lý do “khoảng cách thế hệ” mà từ chối lắng nghe lời khuyên răn của ông bà, cha mẹ. Họ càng không màng động đến những túi khôn của cha ông trong lịch sử, những kinh điển của Thánh hiền và lời dạy bảo của Đấng Giác Ngộ.
Nếu so với các bậc hiền triết trong lịch sử mấy nghìn năm, con người chúng ta hôm nay đều là “con cháu”, là “người trẻ”. Con người hiện đại chế tạo ra máy tính, điện thoại, tên lửa, tàu ngầm… cảm thấy đã là tung hoành trên trời dưới biển, không gì không biết rồi. Vì thế, có một số người sinh lòng sùng bái khoa học kỹ thuật, mà lại coi thường, xem nhẹ những lời dạy bảo của người xưa.
Ví như cha ông ta thường căn dặn phải tôn kính Trời Đất, nhưng có một thời người ta lại thích “đấu Trời đấu Đất”, tham vọng “cải tạo tự nhiên”, khai thác và sử dụng tài nguyên một cách thô bạo để phục vụ phát triển kinh tế. Mãi đến khi sông ngòi ô nhiễm, đất đai cỗi cằn, thiên tai dồn dập, khí hậu đảo loạn… đe dọa sự tồn vong của nhân loại, đám con cháu ngông cuồng mới nhận ra phải “bảo vệ môi trường”, phải làm “nông nghiệp sinh thái”, mới bi bô ‘đánh vần’ mấy chữ “Thuận theo Tự Nhiên” mà Lão Tử đã nói từ cách đây 2500 năm.
Ví như cha ông ta thường căn dặn phải ăn ở hiền lành, vì “Thiện có thiện báo, ác có ác báo”, “Ở lành Trời dành phúc cho”, nhưng nhiều người thường ham cái lợi trước mắt mà làm hại người khác. Sản xuất thực phẩm bẩn, thuốc giả, làm điểm giả, chạy bằng giả, bòn rút công trình phúc lợi, phỉ báng Thần Phật, vu khống người tu luyện… tất cả hành vi “hại người lợi mình” ấy đều xuất phát từ việc chỉ tin vào “trí khôn” non nớt của bản thân, mà không nghe lời khuyên răn của người đi trước. Khi ác báo đến, họ hối hận liệu có còn kịp chăng?
Tịnh Yên (t/h)
Nguồn tham khảo: ĐKN
Vì sao trẻ em ngày xưa hay bị đánh đòn nhưng ít mắc các vấn đề về tâm lý?
Tân Thế Kỷ Truyền Thống – Nhân Văn – Trung Thực
