Tân Thế Kỷ – Lệnh cấm xuất khẩu gạo của Ấn Độ vào cuối tháng 7, khiến thị trường thế giới phải chuẩn bị trước cho viễn cảnh các nhà cung cấp gạo khác cũng hành động tương tự nhằm tránh tình trạng thiếu hụt tiềm ẩn trong nước. Điều này làm dấy lên lo ngại về lạm phát lương thực toàn cầu vốn đã tăng cao.
Các nhà phân tích cho biết, lệnh cấm xuất khẩu gạo của Ấn Độ, gần giống với những hạn chế mà nước này đã áp đặt vào năm 2007 và 2008. Điều này đã gây ra hiệu ứng domino, khi nhiều quốc gia khác buộc phải hạn chế xuất khẩu gạo để bảo vệ người tiêu dùng trong nước.
Lần này, tác động đối với nguồn cung và giá cả có thể còn sâu rộng hơn, vì Ấn Độ hiện đang chiếm hơn 40% thương mại gạo toàn cầu so với khoảng 22% vào 15 năm trước, và nó có thể gây áp lực buộc các quốc gia xuất khẩu gạo như Thái Lan và Việt Nam phải làm theo.
“Hiện nay, thương mại gạo của Ấn Độ quan trọng hơn nhiều so với năm 2007 và 2008. Lệnh cấm của Ấn Độ khi đó buộc các nhà xuất khẩu khác phải thực hiện các hạn chế tương tự theo hiệu ứng domino. Ngay cả lúc này, họ có rất ít lựa chọn khác ngoài việc thích nghi với sự biến đổi cung và cầu của thị trường” – theo một đại lý ngũ cốc có trụ sở tại New Delhi và một nhà thương mại toàn giấu tên.
Giá của gạo – mặt hàng lương thực được tiêu thụ nhiều nhất trên thế giới, đã tăng nhanh chóng và đạt mức cao nhất trong 15 năm, sau khi Ấn Độ gây bất ngờ cho người mua vào tháng trước khi áp đặt lệnh cấm xuất khẩu gạo trắng non-basmati được tiêu thụ rộng rãi, với lý do để giúp hạ giá gạo và đảm bảo nguồn cung gạo ở trong nước. New Delhi đã hạn chế nguồn cung cấp gạo tấm chất lượng thấp hơn vào năm 2022.
Các nhà phân tích và thương nhân cho biết – nguồn cung hạn chế có nguy cơ làm tăng giá gạo và dẫn đến lạm phát lương thực toàn cầu, điều này sẽ ảnh hưởng lớn đến người tiêu dùng nghèo ở châu Á và châu Phi. Các nhà nhập khẩu thực phẩm đang vật lộn với nguồn cung khan hiếm do thời tiết thất thường và gián đoạn vận chuyển ngũ cốc qua Biển Đen.
Nitin Gupta, phó chủ tịch cấp cao của Olam Agri Ấn Độ – một trong những nhà xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới, cho biết: “Thái Lan, Việt Nam và các nước xuất khẩu gạo khác đang sẵn sàng đẩy mạnh cuộc chơi của họ, tất cả điều này nhằm thu hẹp khoảng cách do sự thiếu hụt mà Ấn Độ gây ra”.
“Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại một hạn chế trong khả năng xuất khẩu dư thừa của họ. Hạn chế này có thể tạo tiền đề cho việc tăng giá ở các nơi khác, và làm gợi nhớ đến đợt tăng giá đáng chú ý mà chúng ta đã chứng kiến trong năm 2007 và 2008.”
Năm 2008, giá gạo đạt mức cao kỷ lục trên 1.000 USD/tấn sau khi Ấn Độ, Việt Nam, Bangladesh, Ai Cập, Brazil và các nhà sản xuất nhỏ khác hạn chế xuất khẩu gạo.
Thặng dư của các nhà xuất khẩu gạo là có giới hạn
Lần này, các nhà xuất khẩu gạo sẽ không thể tăng lượng gạo xuất khẩu lên hơn 3 triệu tấn mỗi năm, khi họ đang cố gắng đáp ứng nhu cầu trong nước trong bối cảnh thặng dư hạn chế – ba đại lý của các nhà thương mại toàn cầu nói với Reuters.
Thái Lan, Việt Nam và Pakistan – lần lượt là các nhà xuất khẩu lớn thứ hai, thứ ba và thứ tư trên thế giới. Các nước này cho biết họ rất muốn tăng doanh số bán hàng do nhu cầu đối với lương thực của họ đã tăng lên sau lệnh cấm của Ấn Độ.
Cả Thái Lan và Việt Nam đều nhấn mạnh rằng họ sẽ đảm bảo người tiêu dùng trong nước không bị tổn hại do xuất khẩu tăng.
“Không thể chấp nhận được việc một quốc gia xuất khẩu gạo phải đối mặt với nguồn cung khan hiếm và giá trong nước cao” – Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết vào tuần trước.
Theo một quan chức của Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo Pakistan (REAP) – nước này đang phục hồi sau trận lũ lụt tàn phá năm ngoái và họ có thể xuất khẩu 4,5 triệu đến 5 triệu tấn từ mức 3,6 triệu tấn của năm hiện tại.
Tuy nhiên, nước này khó có thể cho phép xuất khẩu không hạn chế trong bối cảnh lạm phát hai con số – quan chức này cho biết.
Các nhà nhập khẩu gạo non-basmati hàng đầu bao gồm Philippines, Trung Quốc, Senegal, Nigeria, Nam Phi, Malaysia, Côte d’Ivoire và Bangladesh.
Phản ứng dây chuyền khiến giá gạo tăng
Giá lương thực toàn cầu đã tăng khoảng 20% kể từ khi Ấn Độ ban hành lệnh cấm. Theo các thương nhân tại các công ty thương mại quốc tế, mức tăng thêm 15% có thể gây ra các hạn chế của Thái Lan và Việt Nam.
“Câu hỏi không phải là liệu họ có hạn chế xuất khẩu hay không, mà là họ sẽ hạn chế bao nhiêu và khi nào họ sẽ thực hiện các biện pháp đó” – một thương nhân có trụ sở tại New Delhi cho biết.
Tuần này, giá gạo ở Thái Lan và Việt Nam tăng vọt lên mức cao nhất trong 15 năm qua, do người mua đổ xô mua gạo để bù đắp cho sự sụt giảm xuất khẩu của Ấn Độ.
Ảnh hưởng của Thời tiết
Gần đây, các thiên tai và thảm hoạ liên tục xuất hiện tại nhiều khu vực trên thế giới, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt và sản xuất của người dân các nước.
Gạo là lương thực chính của hơn 3 tỷ người và gần 90% cây trồng cần nhiều nước được sản xuất ở châu Á – khu vực thường xuất hiện thời tiết khô hạn đe dọa mùa màng.
Sau lượng mưa dưới mức bình thường vào tháng 6 và tháng 7, Thái Lan đã khuyến cáo nông dân hạn chế diện tích trồng lúa vụ thứ hai.
Ở Ấn Độ, lượng mưa và gió mùa phân bố thất thường đã dẫn đến lũ lụt ở một số bang chuyên trồng lúa tại phía bắc, ngoài ra một số bang ở phía đông cũng thiếu lượng mưa để bắt đầu gieo trồng vụ mới.
BV Krishna Rao – chủ tịch Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo Ấn Độ cho biết, lượng mưa và gió mùa tốt là cần thiết để sản xuất lúa gạo, và nếu điều kiện thời tiết tốt thì New Delhi sẽ có thể đảo ngược lệnh cấm xuất khẩu.
Ông Rao cho biết chỉ có nguồn cung của Ấn Độ mới có thể khôi phục trạng thái cân bằng trên thị trường gạo toàn cầu.
Peter Clubb – nhà phân tích tại Hội đồng Ngũ cốc Quốc tế (IGC) ở London cho biết: “Chúng ta sẽ phải xem các hạn chế của Ấn Độ có hiệu lực trong bao lâu. Nếu Lệnh cấm có hiệu lực càng lâu thì các nhà xuất khẩu khác càng khó bù đắp cho sự thiếu hụt”.
Hoàng Dung biên dịch
Theo Reuters
Xem Thêm:
Giá gạo tăng cao nhất sau 15 năm, gây sức ép lên hàng tỷ người
Tân Thế Kỷ *Truyền Thống – Nhân Văn – Trung Thực*
