Thủ tướng Haiti, Ariel Henry, đã đồng ý từ chức sau nhiều tuần áp lực lẫn bạo lực gia tăng tại quốc gia nghèo khó này.
Quyết định này bắt nguồn sau khi các nhà lãnh đạo khu vực gặp nhau ở Jamaica hôm đầu tuần để thảo luận về quá trình chuyển đổi chính trị ở Haiti.
Ông Henry hiện đang bị mắc kẹt ở Puerto Rico sau khi bị các băng nhóm vũ trang ngăn cản việc trở về nhà.
Trong một video tuyên bố từ chức, ông Henry kêu gọi người dân Haiti giữ bình tĩnh. Ông Henry nói: “Chính phủ mà tôi đang lãnh đạo sẽ từ chức ngay sau khi thành lập hội đồng [chuyển tiếp]”.
“Tôi muốn cảm ơn người dân Haiti vì cơ hội mà tôi đã được trao. Tôi yêu cầu tất cả người dân Haiti giữ bình tĩnh và làm mọi thứ có thể để hòa bình và ổn định trở lại nhanh nhất có thể.”
Sự thăng trầm của Ariel Henry Haiti
Ông Henry, người đã lãnh đạo đất nước được kể từ tháng 7 năm 2021 sau vụ ám sát cựu Tổng thống Jovenel Moïse, đã nhiều lần hoãn bầu cử, và nói rằng an ninh phải được khôi phục trước tiên.
Nhiều người Haiti đã đặt câu hỏi về việc ông cai trị đất nước trong thời gian dài mà không có tổng thống do dân cử.
Các băng nhóm vũ trang hạng nặng đã siết chặt kiểm soát đường phố thủ đô Port-au-Prince và tấn công nhà tù chính để giúp hàng nghìn tù nhân trốn thoát. Họ cũng yêu cầu thủ tướng không được bầu cử này từ chức.
Thủ đô Port-au-Prince và khu vực xung quanh đang trong tình trạng khẩn cấp kéo dài một tháng qua, trong khi lệnh giới nghiêm vẫn được gia hạn.
Matthias Pierre, cựu bộ trưởng bầu cử ở Haiti, đã loan tin về việc ông Henry từ chức trên truyền thông trước khi thông tin này được xác nhận công khai. Ông mô tả tình hình hiện tại ở nước này là “rất bấp bênh”.
“Lực lượng cảnh sát yếu và hơn 40 đồn cảnh sát bị phá hủy. Quân đội rất hạn chế và không được trang bị; các thành viên băng đảng chiếm phần lớn trung tâm thành phố [Port-au-Prince] và một số trụ sở chính phủ.
“Mọi người sẽ sớm hết lương thực, thuốc men và… hỗ trợ y tế.”
Ông Pierre cho biết các băng đảng hiện đang nỗ lực trở thành một phần của bất kỳ thỏa thuận chia sẻ quyền lực mới nào, đồng thời nói thêm rằng một giải pháp chính trị như vậy là không thể nếu không có “sự hỗ trợ” của lực lượng vũ trang quốc tế.
Ông Henry đã đến Kenya để ký thỏa thuận triển khai lực lượng an ninh quốc tế nhằm giúp giải quyết bạo lực khi một liên minh băng đảng tấn công các đồn cảnh sát và xông vào hai nhà tù lớn nhất Haiti.
Một chiếc máy bay chở ông Henry đã bị không thể hạ cánh sau các cuộc tấn công liên tục tại sân bay quốc tế Haiti.
Việc từ chức của ông Henry đã được dự kiến từ vài ngày trước. Nhóm Caricom gồm các quốc gia Caribe đã nêu rõ quan điểm của mình rằng ông bị coi là kẻ cản trở sự ổn định của Haiti và rằng ông sẽ phải từ chức để quá trình chuyển sang một hội đồng chuyển tiếp có thể bắt đầu.
Nhà Trắng ban đầu muốn thấy ông Henry trở lại Haiti để giám sát quá trình chuyển tiếp, nhưng tình hình giao tranh ác liệt ở nước này đã khiến Washington thay đổi quan điểm trong những ngày gần đây.
Nếu không có sự hỗ trợ của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ hoặc các nước láng giềng, rõ ràng ông Henry không còn lựa chọn nào khác ngoài việc từ chức.
Theo Hoa Kỳ tại cuộc đàm phán ở Kingston hôm thứ Hai (11/3), ông Henry đã bày tỏ mong muốn trở lại Haiti nhưng tình hình an ninh phải được cải thiện trước khi ông có thể thực hiện điều đó.
Một quan chức cấp cao của Mỹ cho biết ông Henry lần đầu tiên đưa ra quyết định từ chức vào thứ Sáu nhưng ông đã chờ thông báo chính thức để các cuộc đàm phán có thể diễn ra.
Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken cam kết cấp thêm 100 triệu USD cho lực lượng an ninh gồm 1.000 người do Liên hợp quốc hậu thuẫn mà Kenya dự kiến sẽ dẫn đầu ở Haiti.
Khoản đóng góp đề xuất của Hoa Kỳ cho lực lượng an ninh hiện ở mức 300 triệu USD sau thông báo của ông Blinken, cùng với 33 triệu USD nữa được phân bổ cho viện trợ nhân đạo.
Tuy nhiên, quan chức cấp cao của Bộ Ngoại giao Kenya nói rằng việc triển khai cảnh sát tới Haiti đã bị tạm dừng sau khi ông Henry từ chức. Và mọi thứ đang chờ đợi việc thành lập một cơ quan hiến pháp mới trước khi đưa ra các quyết định tiếp theo.
Trước đó, Chủ tịch tập đoàn Caricom và Tổng thống Guyana Irfaan Ali cho biết: “Chúng tôi thừa nhận việc ông từ chức sau khi thành lập hội đồng tổng thống chuyển tiếp và chỉ định thủ tướng lâm thời.”
Tổng thống Ali cho biết hội đồng tổng thống chuyển tiếp sẽ có hai quan sát viên và bảy thành viên bỏ phiếu, bao gồm đại diện từ một số liên minh, khu vực tư nhân và xã hội dân sự, cùng một nhà lãnh đạo tôn giáo.
Ông nói, hội đồng đã được giao nhiệm vụ “nhanh chóng” bổ nhiệm một thủ tướng lâm thời. Người ta hy vọng hội đồng sẽ mở đường cho cuộc bầu cử đầu tiên ở Haiti kể từ năm 2016.
Haiti: Những điều cơ bản
Quốc gia Caribe này có chung đường biên giới với Cộng hòa Dominica và có dân số ước tính khoảng 11,5 triệu người.
Nó có diện tích đất liền là 27.800 km2, nhỏ hơn một chút so với Bỉ và có diện tích tương đương với bang Maryland của Hoa Kỳ.
Tình trạng bất ổn kinh niên, các chế độ độc tài và thiên tai trong những thập kỷ gần đây đã khiến Haiti trở thành quốc gia nghèo nhất châu Mỹ.
Một trận động đất năm 2010 đã giết chết hơn 200.000 người và gây thiệt hại lớn cho cơ sở hạ tầng và nền kinh tế
Lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc được thành lập vào năm 2004 để giúp ổn định đất nước và chỉ rút lui vào năm 2017
Vào tháng 7 năm 2021, Tổng thống Jovenel Moïse bị ám sát bởi những tay súng không rõ danh tính ở Port-au-Prince. Trong bối cảnh bế tắc chính trị, đất nước tiếp tục bị tàn phá bởi tình trạng bất ổn và bạo lực băng đảng.
Hoàng Nam/BBC.
