Tòa Công lý Quốc tế có thể yêu cầu Israel chấm dứt chiến dịch Gaza

Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ) cho biết sẽ ra phán quyết trong hôm nay về kiến nghị được Nam Phi đệ trình hôm 10/5, kêu gọi tòa ra lệnh cho Irael thực thi lệnh ngừng bắn và đình chỉ chiến dịch tấn công Dải Gaza.

Truyền thông Israel ngày 23/5 cho biết chính quyền Thủ tướng Benjamin Netanyahu đang chuẩn bị cho “kịch bản xấu nhất”, lo ngại rằng phán quyết của ICJ sẽ yêu cầu Tel Aviv ngừng hoạt động quân sự tại Rafah, thành phố cực nam Dải Gaza, hoặc chấm dứt hoàn toàn chiến dịch tại dải đất.

Ynet dẫn lời các quan chức Israel nhận định ít có khả năng ICJ sẽ từ chối yêu cầu của Nam Phi về việc ra lệnh chấm dứt hoàn toàn giao tranh tại Dải Gaza. Khả năng tòa án chấp nhận kiến nghị ban đầu của nước này về việc tạm dừng chiến dịch là 50/50, còn kịch bản ICJ tập trung vào lệnh ngừng bắn ở Rafah là “từ trung bình đến cao”.

Ynet cũng cho rằng ICJ khả năng rất cao sẽ ban hành các lệnh bổ sung về việc tăng cường viện trợ nhân đạo cho người dân Palestine tại Dải Gaza.

Khi được hỏi liệu Israel có tuân thủ nếu ICJ yêu cầu nước này ngừng chiến dịch trên bộ ở Rafah hay không, phát ngôn viên chính phủ Israel Avi Hyman ngày 23/5 khẳng định “không thế lực nào trên Trái Đất có thể ngăn Tel Aviv bảo vệ người dân của mình và săn đuổi Hamas tại Dải Gaza”.

Một số quan chức Israel cũng nói với Channel 12 rằng chính quyền Thủ tướng Netanyahu không có ý định tuân thủ phán quyết như vậy của ICJ.

ICJ, cơ quan tư pháp tối cao của Liên Hợp Quốc, là tòa án hàng đầu thế giới đứng ra giải quyết những khiếu nại pháp lý giữa các quốc gia về cáo buộc vi phạm luật pháp quốc tế. Phán quyết của ICJ mang tính ràng buộc, nhưng cơ quan này không có phương thức đảm bảo thực thi phán quyết. ICJ từng yêu cầu Nga ngừng chiến dịch ở Ukraine, song Moskva không tuân thủ.

Trong trường hợp Israel phớt lờ phán quyết của tòa án, vấn đề sẽ được đưa lên Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, nơi Mỹ có thể sẽ đứng về phía đồng minh Israel bằng cách dùng quyền phủ quyết.

Dù vậy, áp lực về pháp lý từ cộng đồng quốc tế lên Israel sẽ gia tăng trong trường hợp ICJ ra phán quyết bất lợi với Tel Aviv, trong bối cảnh công tố viên trưởng của Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) hôm 20/5 cho biết đang xin lệnh bắt các lãnh đạo cấp cao của Israel và Hamas, với cáo buộc về tội ác chiến tranh và tội ác chống lại nhân loại liên quan xung đột ở Dải Gaza.

Trong phiên điều trần ở ICJ tuần trước, đại diện Nam Phi cáo buộc “tội ác diệt chủng” của Israel đã đạt đến “giai đoạn mới và rất khủng khiếp” khi nước này tấn công Rafah, nơi có hơn 1,4 triệu người đang ẩn náu sau khi chạy nạn từ các khu vực khác ở Dải Gaza.

Luật sư của Israel cho rằng cáo buộc của Nam Phi “hoàn toàn xa rời” thực tế và đang “nhạo báng” Công ước về Ngăn ngừa và Trừng phạt tội Diệt chủng của Liên Hợp Quốc. Nam Phi tuyên bố Israel vi phạm các nghĩa vụ được quy định trong công ước này.

Trong phán quyết hồi tháng 1, ICJ cho biết cơ quan này chưa xem xét liệu Israel có phạm tội diệt chủng ở Dải Gaza hay không, thêm rằng quá trình đánh giá sẽ phải mất vài năm. ICJ cũng yêu cầu Tel Aviv phải “thực hiện mọi biện pháp trong khả năng” để ngăn xảy ra các hành vi diệt chủng, đồng thời cho phép viện trợ nhân đạo vào Dải Gaza.

Tòa án cũng không yêu cầu phải thiết lập lệnh ngừng bắn tại dải đất. Nam Phi cho rằng tình hình thực tế hiện nay, đặc biệt là ở Rafah, đòi hỏi ICJ phải có hành động mới.