Hơn ba thập kỷ kể từ thảm hoạ núi lửa thảm khốc, thị trấn ở Armero (Colombia) chỉ còn là nơi không người với đống tàn tích đổ nát.
Vào ngày 13/11/1985, núi lửa Nevado del Ruiz ở Tolima, Colombia đột ngột phun trào sau 69 năm không hoạt động. Cú nổ đã khiến bốn dòng lahar (lượng lớn các bùn, đá và tro trượt xuống sườn của núi lửa với tốc độ nhanh) khổng lồ càn quét các thị trấn ở Armero, cướp đi sinh mạng của hơn 20.000 trong số gần 29.000 cư dân sống tại đó.
Các nỗ lực cứu hộ đã bị cản trở do lớp bùn dày đặc, khiến việc di chuyển đến đó vô cùng khó khăn. Khi các nhân viên cứu trợ đến được thị trấn sau 12 giờ xảy ra vụ phun trào núi lửa, nhiều nạn nhân bị thương nặng đã chết. Thị trấn ở Nam Mỹ nhộn nhịp một thời lúc ấy đã tràn ngập cây đổ, thi thể người và đống đổ nát khổng lồ từ những công trình kiến trúc bị sập.
Theo các báo cáo, thảm họa vốn đã có thể tránh được nếu không bỏ qua những cảnh báo trước đó. Chỉ một tháng trước khi núi lửa phun trào, Marta Lucía Calvache Velasco – giám đốc kỹ thuật của Cơ quan Địa chất Colombia (SGC) đã nghiên cứu núi lửa. Sau đó, bà và các đồng nghiệp đệ trình một báo cáo lên Quốc hội Colombia, mô tả lịch sử của địa điểm này và cảnh báo rằng có thể sẽ xảy ra một vụ phun trào trong vài tháng hoặc vài năm tới.
Ngày xảy ra thảm hoạ, nhiều nỗ lực sơ tán đã được thực hiện nhưng một cơn bão dữ dội đã gây hạn chế thông tin liên lạc. Nhiều nạn nhân vẫn ở trong nhà theo như hướng dẫn với suy nghĩ rằng vụ phun trào đã kết thúc. Tuy nhiên, nhiều ý kiến tin rằng tiếng ồn từ cơn bão có thể đã khiến người dân trong khu vực không thể nghe thấy âm thanh núi lửa phun trào.
Trận lahar đầu tiên tấn công thị trấn lúc 11 giờ 30 phút tối, tất cả bốn dòng lahar đều kéo dài hơn ba giờ và khiến 85% thị trấn bị bao phủ trong bùn. Những người sống sót mô tả mọi người bám vào những khối bê tông vỡ từ nhà của họ để cố gắng nổi lên lớp bùn dày.
Phần đầu của dòng lahar chứa những tảng đá có thể đè bẹp bất kỳ ai trên đường nó quét qua, phần chảy chậm hơn thì rải rác đầy những viên đá sắc nhọn dễ gây thương tích. Chỉ trong vài phút sau đó, bùn sẽ len lỏi vào các vết thương hở và các bộ phận cơ thể khác như mắt, tai và miệng, gây ngạt thở cho những người bị chôn vùi trong đó.
Tổng cộng có 13 thị trấn và làng mạc bị phá hủy hoàn toàn trong vụ phun trào.
Sau thảm kịch, một trong những nạn nhân là cô bé Omayra Sanchez, 13 tuổi đã trở biểu tượng ám ảnh của vụ phun trào núi lửa Nevado del Ruíz. Omayra Sanchez bị mắc kẹt suốt 60 giờ trong nước cao tới tận cổ và đôi chân bị một lớp bê tông đè lên.
Thời điểm đó, phương án cưa phần chân bị đè để cứu cô bé không khả thi, do các bác sĩ địa phương thiếu thiết bị phẫu thuật cần thiết. Và cuối cùng, điều nhân đạo nhất mà họ có thể làm là để em cứ thế ra đi. Đến 16/11, ba ngày sau thảm hoạ núi lửa tấn công Armero, Omayra Sanchez qua đời.
Sau thảm họa thiên nhiên tàn khốc, Armaro không bao giờ được xây dựng lại và những người sống sót được chuyển đến các thị trấn Guayabal và Lerida, khiến Armero trở thành một thị trấn ma.
| Bài học đau thương từ sự phớt lờ trước cảnh báo
Núi lửa Nevado del Ruiz nằm ở trung tâm miền bắc của Colombia. Trước đây hàng thế kỷ, nhiều vụ phun trào khác nhau đã hình thành các vũng bùn lớn trong khu vực thung lũng bên dưới núi lửa. Sau đó thì ngọn núi ngừng phun trào suốt một thời gian dài, và người ta bắt đầu xây dựng các thị trấn, sinh sống trên các khu vực có bùn và băng tích tụ gần miệng núi lửa. Trong vài tháng cuối năm 1984, hoạt động núi lửa bắt đầu tăng mạnh. Nhiều chấn động đã được ghi nhận và các nhà địa chất khắp nơi trên thế giới đã đến Colombia để quan sát tình hình. Sang tháng 11, một đợt phun trào hơi nước và tro bụi khiến băng, đá và bùn đổ xuống núi. Tin rằng một vụ phun trào toàn diện có thể xảy ra, các nhà khoa học liền khuyến nghị sơ tán khỏi khu vực, nhưng đáng tiếc là cảnh báo của họ lại bị phớt lờ. Chiều ngày 13/11, một vụ phun trào lớn đã xảy ra. Tro bụi bị thổi lên cao tận 30 dặm, thế nhưng vẫn có rất ít người chịu sơ tán, hẳn là họ nghĩ rằng mình vẫn còn dư dả thời gian. Từ chập tối đến rạng sáng hôm sau, ngày 14/11, xuất hiện thêm nhiều vụ phun trào mạnh hơn nữa. Dung nham chảy ra khỏi miệng núi lửa, làm tan chảy lớp băng bao quanh nó và gây ra những vụ lở đất lớn. Thị trấn Chinchina là nơi đầu tiên hứng chịu thảm họa. Khoảng 1.100 người đã thiệt mạng khi đất lở chôn vùi ngôi làng. Nơi bị tàn phá nghiêm trọng nhất là thành phố Armero. Làn sóng bùn, đá và băng cao gần 30,5m tràn xuống thành phố. Dù có thể nghe thấy tiếng đất đá từ 30 phút trước khi sóng bùn ập đến, nhưng các cư dân chẳng thể làm gì để tránh nó. Hơn nữa, nhiều báo đài thậm chí còn hướng dẫn mọi người ở yên trong nhà của họ. Gần 20.000 người đã bị chôn vùi và thiệt mạng do vụ lở đất. Sau cùng, người ta ước tính đã có 25.000 người đã chết sau đợt phun trào của Nevado del Ruiz. |
Nghi Vân (t.h)
Theo The Sun, KH, NCQT
Xem thêm:
Kinh thành tửu sắc Pompeii diệt vong, nhắn nhủ điều gì cho hậu thế?
Chuyện Bồ Tát hiển linh điểm hóa người chăn cừu gợi ý cho chúng ta điều gì?
Tân Thế Kỷ Truyền Thống – Nhân Văn – Trung Thực
