Tân Thế Kỷ – Tháng 7 âm lịch hàng năm cũng là thời điểm mà những người làm nghề săn bắt tôm, cá, chim, rùa,… phục vụ cho nhu cầu phóng sinh kiếm bộn tiền.
Nhìn một cách thực tế là, mùa Vu Lan báo hiếu trong nhiều năm qua không chỉ là mùa phóng sinh và còn là mùa “sát sinh”. Bởi có nhiều dịch vụ chuyên săn bắt cá, chim, rùa… phục vụ cho nhu cầu phóng sinh và trở thành một nghề. Phóng sinh theo đó dường như đã mất đi ý nghĩa thật sự. Phóng sinh không đúng sẽ tạo nghiệp lớn mà con người chúng ta trong cõi vô minh không hề hay biết.
Ý nghĩa thật sự của phóng sinh
Theo quan niệm của Phật giáo, phóng sinh là cứu mạng, kéo dài sự sống của người hay sinh vật nào đó. Hành động phóng sinh thể hiện tâm từ bi của người thực hiện, và là một phương tiện để tu tập.
Phóng sinh còn hàm ý nghĩa khác, đó là phóng thích những cái tâm ô uế và dục vọng của con người. Như vậy giúp tinh thần được tẩy tịnh và nhẹ nhàng hơn.
Hiểu theo “nguyên lý” trên, phóng sinh chỉ có ý nghĩa khi mỗi người tự giác (không định trước) thực hiện hành vi cứu mạng, bất kể đó là người hay vật; tự giác làm việc thiện, sống tử tế, loại bỏ khỏi chính mình những tham, sân, si. Phóng sinh là việc làm thể hiện lòng từ bi mong muốn đem an lạc hạnh phúc đến cho tất cả chúng sanh.
Tin vào đạo lý này, nhiều người mộ đạo và có lòng từ bi thường đến chùa mua chim phóng sinh trước và sau khi cầu nguyện – mong trời đất ghi nhận lòng thành và tích đức qua hành động đẹp này.
Nhưng từ một nghi thức đậm chất nhân văn, từ bi, chuyện phóng sinh hiện đã và đang ngày càng biến tướng ở nhiều nơi, bị thương mại hóa, nặng tính hình thức.
Phóng sinh ngày càng biến tướng
Cứ đến lễ Vu Lan, chúng ta đã quen thấy những lời ca thán, xót xa từ cộng đồng dân cư mạng hay các tựa bài báo quanh chuyện phóng sinh… Như: “Tự bao giờ chuyện phóng sinh đã trở nên như thế này”; “Những chú chim kiệt sức ngay khi được thả về trời”; “Phóng sinh như thế, bằng mười sát sinh”; “Chim phóng sinh bị mua đi bán lại đến chết”; Phóng sinh hay… bức tử?”; “Cá phóng sinh: Người thả – kẻ chờ vớt”; “Viếng chùa mùa Vu lan: Người thả cá phóng sinh, kẻ chực chờ… chích điện”.
Tự bao giờ lại có tình trạng như vầy: “Tiểu thương ‘hốt bạc’ nhờ bán chim phóng sinh dịp rằm tháng 7”, “Phố chim phóng sinh bán nghìn con mỗi ngày trước dịp rằm tháng 7”, “Chợ chim phóng sinh đắt hàng dịp rằm tháng bảy”, “Nhộn nhịp chợ chim phóng sinh trong dịp rằm tháng 7″…?
Rằm tháng Bảy, người người, nhà nhà kéo đến chùa chen nhau đốt nhang cầu nguyện và mua chim cá phóng sinh. Nhưng hầu như người ta cầu nguyện, phóng sinh lại xuất phát từ những nguyện vọng tư lợi, cầu mong phát tài, danh lợi, công danh sự nghiệp thăng tiến, sinh con trai,… Ít ai xuất phát từ tâm thành kính thuần khiết. Phật Gia có giảng, Thần Phật chỉ nhìn tâm con người, chứng cho những chúng sinh biết tu tâm, trọng đức hành thiện, buông bỏ những chấp trước và dục vọng cá nhân. Khi trong tâm một người càng thuần khiết, càng thanh tịnh thì sợi dây liên kết giữa sinh mệnh đó với Thần Phật càng ngắn lại.
Khi một người mua tôm cá, chim thú phóng sinh, họ chỉ nghĩ đến việc mang lại tự do cho chúng. Nhưng ít ai nhận ra những sinh vật này phải trải qua những chặng đường đau khổ, mệt mỏi. Vô tình, hành động và nhu cầu phóng sinh là tiếp tay cho tội ác.
Với công nghệ đánh bắt hiện đại, những con vật khi vừa được thả ra, ngay lập tức có người bắt, vớt trở lại để bán.
Nhiều người lên chùa còn chứng kiến hiện tượng người bán chim phóng sinh cắt cụt cánh chúng, làm cho chim yếu rồi đem bán cho khách đi chùa làm lễ phóng sinh. Nhưng số con bay được thì ít mà số con chết hoặc bị bắt trở lại thì nhiều.
Đa số những con chim bất hạnh sau khi bị đánh bắt thì chỉ có “chết trong tù”. Chúng được cho ăn một loại thuốc khiến chúng yếu đi, chỉ bay được là đà trên khuôn viên sân chùa và ngay sau đó vài phút sẽ bị bắt lại, nhốt vào lồng và bán cho người thứ n, lần thứ n… cho đến khi chết.
Người người phóng sinh, cứ nghĩ cá thì thả về nước, chim thả về trời, nhưng không bao giờ nghĩ rằng môi trường mới có thích hợp với chúng hay không. Tôi từng chứng kiến người ta thả những cá, tôm, cua, ếch,… xuống dòng sông đen ngòm, hôi thối. Lúc ấy chỉ thấy xót thương những con vật tội nghiệp. Phúc đâu không thấy, chỉ thấy tội trước mắt!
Phóng sinh thế nào cho đúng
Nhiều người hiểu nhầm nghi lễ phóng sinh như hiện nay là làm theo lời Phật dạy. Nhưng thực chất, đây là một nghi lễ xuất hiện sau này, do con người tự nghĩ ra.
Từ bi phải đi kèm trí tuệ. Phóng sinh là khi gặp một con vật bị nạn, mình ra tay cứu thoát, hoặc nhìn thấy một hoặc nhiều con vật sắp bị giết, mình bỏ tiền ra mua để cứu sống chúng. Phóng sinh phải xuất phát từ lòng từ bi, thanh tâm thuần tịnh, không vì ý nghĩa tư lợi (như cầu sống thọ, cầu may mắn, giải trừ tật bệnh,…). Tâm từ bi không khởi sinh, còn nói gì đến chuyện nuôi dưỡng. Phóng sinh bằng cái tâm chứ đừng theo phong trào, làm việc bằng chính kiến chứ không chạy theo số đông.
Làm bất cứ việc gì cũng nên đặt cái tâm và sự hiểu biết vào đó chứ không nên làm theo phong trào. Có nhiều người đã bỏ tiền triệu để mua chim phóng sinh nhưng lại cổ vũ việc ăn thú rừng, chim chóc, động vật quý hiếm khác…
Nếu không biết tôn trọng, quý trọng sự sống của muôn loài mà mẹ thiên nhiên đã ban tặng cuộc đời này thì xin đừng phóng sinh theo kiểu “bắt, nhốt, thả”.
Nghi Vân
Xem thêm:
9 hiện tượng trái đạo lý trở thành đương nhiên trong xã hội ngày nay
Cậu bé ăn xin nhận ra mẹ sau 3 năm bị bắt cóc, nhưng vì sao bị mẹ từ chối?
Chỉ vì đỡ cụ bà té ngã, gia đình cậu bé 9 tuổi bị đòi bồi thường hơn 3,2 tỷ và cái kết
Tân Thế Kỷ *Truyền Thống – Nhân Văn – Trung Thực*
