Tân Thế Kỷ – Báo giới Việt Nam đề cập việc nhiều du học sinh quốc tế tại Mỹ ứng tuyển vào 300-400 công ty nhưng vẫn không nhận được thư mời nhận việc. Đây là điều không quá hiếm gặp.
VNE dẫn thí dụ trường hợp của Bùi Minh Đức, 30 tuổi, hiện là sinh viên ngành Truyền thông tại Đại học Clark, Massachussetts, Mỹ, theo chương trình học bổng Fulbright do Chính phủ Mỹ tài trợ. Trong quá trình học và xin thực tập, Minh Đức nhận ra một số rào cản với du học sinh khi xin việc tại Mỹ.
Mỗi sáng thứ 5 hàng tuần, Đức tham gia nhóm “Student Career Forum” (Diễn đàn nghề nghiệp cho sinh viên). Buổi họp định kỳ là dịp các thành viên trao đổi những chủ đề liên quan tới công việc, hoặc cập nhật tình hình về cơ hội việc làm, thực tập tại Mỹ.
Trong buổi cuối cùng trước khi kết thúc năm học, một bạn chia sẻ đã nhận được vị trí thực tập tại một công ty trong ngành IT, sau khoảng 400 hồ sơ được gửi đi.
Theo Đức, 400 hồ sơ cho một vị trí thực tập có lẽ vẫn là kết quả tốt, bởi đa phần các thành viên khác trong nhóm thậm chí còn không được nhà tuyển dụng hồi âm.
Với du học sinh Việt Nam nói riêng và sinh viên quốc tế tại Mỹ nói chung, tìm việc không hề dễ dàng. Số người trúng tuyển hay được nhận vào thực tập tại các công ty lớn như Facebook, Google, Amazon rất nhỏ trong số du học sinh Việt tại Mỹ.
Du học sinh Việt giữa bão sa thải ngành công nghệ
Trúng tuyển làm thực tập sinh tại Google, nhưng Bùi Thủy đang nóng ruột khi người tuyển dụng cô nằm trong 12.000 nhân viên bị ông lớn này sa thải hồi tháng 1.
Cô gái Việt đang là nghiên cứu sinh tiến sĩ năm thứ ba ngành Toán ứng dụng, Đại học Rutgers, Mỹ. Thủy ứng tuyển vào Google ở vị trí thực tập nghiên cứu khoa học công nghệ hồi tháng 10/2022 và đã vượt qua vòng chuyên môn. Nhưng hiện tại, việc tìm nhóm làm việc của cô đang bị trễ lại.
“Vừa buồn vừa lo. Lo không biết có tìm được việc thực tập như mong muốn không, còn buồn vì có công ty mình mất nhiều công sức ôn luyện phỏng vấn rồi lại tạm dừng”, Thủy nói, cho biết từng ứng tuyển làm thực tập sinh ở Amazon, nhưng tháng 11/2022, cô nhận được thông báo tạm dừng phỏng vấn, rồi “bặt vô âm tín”.
Huy Anh, sinh viên năm thứ ba ngành Khoa học máy tính, Đại học Texas A&M, cũng lo lắng khi chứng kiến cảnh Snap sa thải 20% nhân viên, gồm cả người hướng dẫn em vào tuần cuối thực tập, hồi tháng 9/2022. Khi đó, nam sinh cố gắng liên hệ lại các nhà tuyển dụng năm trước đã gọi em nhưng “không được phản hồi”.
Phạm Quang Vũ, kỹ sư tại Meta, cho biết cơ hội làm thực tập sinh – công việc mà hầu hết du học sinh ngành công nghệ nhắm đến, ngày càng ít. Từ các công ty khởi nghiệp đến những tập đoàn lớn như Microsoft, Google, Meta, Amazon… đều cắt giảm nhân sự. Ước tính trong tháng đầu năm 2023, hơn 150.000 người mất việc. Do đó, việc tuyển dụng thực tập sinh cũng hạn chế hơn.
Các du học sinh nói rằng, “Nếu có, yêu cầu của các công ty cũng cao hơn trước”.
Hơn 20.000 sinh viên Việt đang ở Mỹ, theo báo cáo Open Doors của Viện Giáo dục Quốc tế, công bố giữa tháng 11/2022. Toán và Khoa học máy tính là chuyên ngành được du học sinh Việt chuộng nhất, chiếm 17,8% tổng số vào năm học 2021 – 2022.
Trở thành thực tập sinh tại các công ty lớn vào mỗi mùa hè là mục tiêu của hầu hết sinh viên này. Đây là cơ hội để họ có kinh nghiệm thực chiến, làm đẹp hồ sơ, thuận lợi tìm việc khi ra trường.
Theo các du học sinh, nếu những năm trước, một ứng viên có hồ sơ tốt có thể nhận được 10-20 lời mời phỏng vấn thì hiện chỉ còn khoảng 3-5 cơ hội và ngày càng giảm trong đầu năm 2023.
Nhiều người cho rằng những sinh viên nộp 500 hồ sơ nhưng vẫn không xin được việc là một điều đáng kinh ngạc, hoặc cho thấy ứng viên thiếu năng lực. Tuy nhiên có nhiều cách lý giải cho con số lớn như vậy.
Ba rào cản xin việc của du học sinh Việt tại Mỹ
Thứ nhất là chính sách visa
Có khá nhiều loại visa cho phép một người nước ngoài làm việc tại Mỹ, trong đó phổ biến nhất là visa H-1B.
Hiểu một cách đơn giản, đa số trường hợp cần công ty sponsor (tài trợ) visa H-1B nếu muốn làm việc tại Mỹ, nhưng không phải công ty nào cũng sẵn lòng tài trợ visa cho bạn vì nhiều lý do: Chi phí tài trợ visa, nhân sự không hiểu rõ quy trình, lo nhân viên sẽ không gắn bó với công việc… Không ít nhà tuyển dụng chưa kịp đánh giá năng lực của ứng viên mà chỉ quan tâm xem ứng viên có cần tài trợ visa không. Khi nghe ứng viên nói rằng họ cần tài trợ visa, chuyên viên tuyển dụng sẽ phản hồi “tôi sẽ liên lạc lại với bạn sau”.
Đa số trường hợp sẽ không liên lạc lại, nếu công ty không sẵn sàng tài trợ visa cho ứng viên. Bạn tôi chia sẻ rằng, nhiều người từng trả lời “không cần công ty tài trợ visa” để tăng cơ hội trúng tuyển. Tôi cho rằng trên thực tế, thẳng thắn chia sẻ vẫn là giải pháp tốt nhất.
Rào cản ngôn ngữ và văn hoá là yếu tố thứ hai
Đây là vấn đề nhiều sinh viên quốc tế gặp phải khi tìm việc. Sinh viên vẫn truyền tai nhau rằng, những ngành như sales (bán hàng), truyền thông sẽ khó khăn hơn cho sinh viên mới ra trường.
Ngành truyền thông có những khó khăn đặc thù so với nhiều ngành STEM hay kỹ thuật. Bạn phải hiểu khách hàng, hiểu văn hoá, nếp sống, thói quen của người Mỹ nếu muốn làm những công việc trên. Nếu số liệu là ngôn ngữ toàn cầu thì tâm lý khách hàng, hành vi tiêu dùng, sở thích thói quen bị ảnh hưởng nhiều bởi địa lý, đòi hỏi sinh viên phải có năng lực văn hóa (cultural competence) rất cao.
Dù còn nhiều tranh cãi, nhiều người coi CQ (Cultural Intelligence – Trí thông minh văn hoá) quan trọng không kém gì IQ (chỉ số thông minh) hay EQ (chỉ số cảm xúc) khi làm việc tại một quốc gia khác.
Chính vì vậy, nhiều sinh viên muốn ở lại Mỹ làm việc thường chọn các ngành trong khối STEM, công nghệ thuật toán, khoa học máy tính, tài chính kế toán…. Không chỉ vì nhu cầu tuyển dụng sinh viên của một số ngành ngày càng lớn, kiến thức học được trong các ngành trên cũng mang tính toàn cầu hơn.
Rào cản thứ ba nằm ở hệ thống tuyển dụng ở Mỹ
Trên tờ The Wall Street Journal số ra ngày 20/03 có bài viết về những công việc “ma” tại Mỹ. Công việc “ma” là như thế nào?
Nhiều công ty tại Mỹ đăng tuyển dụng và vẫn nhận hồ sơ của ứng viên nhưng thực tế họ không có nhu cầu tuyển người. Theo trích dẫn trong bài báo, ước tính vào cuối năm 2021, có khoảng 20% bài đăng tuyển dụng tại Mỹ là giả. Với tỷ lệ này, nếu bạn nộp 1.000 hồ sơ xin việc, 200 hồ sơ của bạn sẽ bặt vô âm tín.
Tại sao các công ty làm như vậy? Có nhiều lý do giải thích cho xu hướng này. Nhiều công ty đăng tuyển dụng liên tục để tạo ấn tượng rằng doanh nghiệp vẫn đang phát triển tốt. Ngoài ra, nhiều nơi không có nhu cầu tuyển dụng nhưng vẫn muốn tích luỹ hồ sơ ứng viên, phòng khi họ cần thay thế sẽ có các nguồn ứng viên để liên lạc ngay.
Ngoài ra, là sinh viên quốc tế, bạn còn phải chấp nhận rằng sinh viên Mỹ sẽ có lợi thế hơn bạn trong nhiều lĩnh vực. Tôi còn chưa đề cập tới những định kiến về việc làm tại Mỹ vốn là điểm bất lợi cho nhiều người gốc Phi, gốc Á và cả sinh viên quốc tế.
Nâng cao năng lực luôn là điều cần thiết để tìm kiếm công việc phù hợp. Nước Mỹ thậm chí có những dạng visa như O-1 dành cho các cá nhân xuất sắc nổi trội từ các quốc gia khác. Điều này cho thấy rằng, nếu bạn là một nhân tài, xuất chúng, sẽ luôn có cánh cửa mở rộng chào đón bạn tại Mỹ.
Nhưng có lẽ trong số 30.000 du học sinh Việt Nam tại Mỹ, con số những người xuất sắc nổi bật để được “trải thảm đỏ” tới các công ty không nhiều đến vậy. Phần đông vẫn đang phải nỗ lực để cạnh tranh cơ hội việc làm với sinh viên Mỹ lẫn sinh viên quốc tế từ khắp nơi trên thế giới.
Vũ Nam tổng hợp từ VNE.
TP.HCM trường tư học phí hơn 500 triệu, trường quốc tế gần tỉ đồng một năm
Tân Thế Kỷ Truyền Thống – Nhân Văn – Trung Thực
