Tân Thế Kỷ (TTK) – Hàng chục quốc gia nghèo nhất thế giới đang phải đối mặt với sự bất ổn kinh tế và thậm chí sụp đổ, dưới sức nặng của khoản vay nước ngoài hàng trăm tỷ USD, mà phần lớn trong số đó là từ Trung Quốc – chủ nợ lớn nhất và không khoan nhượng nhất thế giới.
Một phân tích của Associated Press (AP) về khoảng hơn chục quốc gia mắc nợ Trung Quốc nhiều nhất – bao gồm Pakistan, Kenya, Zambia và Lào – cho thấy việc trả lại khoản nợ của các nước này, đang tiêu tốn một lượng lớn hơn bao giờ hết số tiền thuế mà lẽ ra được dùng để duy trì mở cửa trường học, cung cấp điện, trả tiền thực phẩm và nhiên liệu.
Bên cạnh đó, việc trả các khoản nợ từ Trung Quốc đang làm cạn kiệt nguồn dự trữ ngoại hối mà các nền kinh tế này dựa vào để trả lãi cho các khoản vay, và một số quốc gia chỉ có thể duy trì quỹ trong vài tháng. Ví dụ, Mông Cổ còn khoảng tám tháng nữa, Pakistan và Ethiopia chỉ còn gần hai tháng.
Các nước nghèo đã từng bị ảnh hưởng bởi tình trạng thiếu ngoại hối, lạm phát cao, tỷ lệ thất nghiệp tăng cao và nạn đói trước đây, nhưng hiếm khi như năm ngoái. Zambia và Sri Lanka đã vỡ nợ và thậm chí không thể trả lãi cho các khoản vay tài trợ cho cảng biển, mỏ khai thác và nhà máy điện.
Đằng sau hậu trường, việc Trung Quốc miễn cưỡng xóa nợ và giữ bí mật tuyệt đối về số tiền và điều khoản cho vay, đã ngăn cản những người cho vay khác can thiệp để giúp đỡ. Trong đó, các nhà điều tra phát hiện ra rằng những người đi vay được yêu cầu gửi tiền mặt vào các tài khoản ký quỹ ẩn, và đẩy các khoản vay của Trung Quốc lên hàng đầu giữa các chủ nợ, để Trung Quốc được ưu tiên thanh toán trước.
Các chuyên gia dự đoán rằng trừ khi Trung Quốc nới lỏng lập trường đối với các khoản vay dành cho các nước nghèo, nếu không sẽ có thêm nhiều vụ vỡ nợ và biến động chính trị khác xảy ra.
Nhà kinh tế học Harvard Ken Rogoff cho biết: “Ở nhiều nơi trên thế giới, đồng hồ đã điểm lúc nửa đêm (thời khắc kết thúc)” – Trung Quốc đã tiến vào các nước nghèo và để lại sự bất ổn địa chính trị có thể gây ra những ảnh hưởng lâu dài.
Năm ngoái, những kẻ bạo loạn tràn ngập trên đường phố ở thủ đô Sri Lanka, họ xông vào dinh tổng thống và buộc các nhà lãnh đạo từng đồng ý thỏa thuận với Trung Quốc phải rời khỏi đất nước. Nửa triệu việc làm trong ngành công nghiệp đã biến mất, lạm phát đang ở mức 50% và hơn một nửa dân số của đất nước trở nên nghèo khó
Sự tức giận và thất vọng về khoản nợ từ Trung Quốc cũng có thể cảm nhận được ở các quốc gia khác.
Tại Pakistan, hàng triệu công nhân dệt may đã bị sa thải vì nợ nước ngoài quá nhiều và không thể duy trì hoạt động của nguồn điện cùng máy móc.
Tại Kenya, chính phủ đã cắt lương của hàng nghìn công chức để tiết kiệm tiền mặt nhằm trả các khoản vay nước ngoài. Vào tháng trước, cố vấn kinh tế hàng đầu của tổng thống Kenya đã tweet – “Tiền lương hay vỡ nợ? Hãy lựa chọn”.
Các khoản cho vay của Trung Quốc không minh bạch
Phần lớn các khoản cho vay của Trung Quốc dành cho các nước nghèo chỉ mới được đưa ra ánh sáng gần đây thông qua các nhà nghiên cứu. Mà trong số đó, nổi bật nhất là Brad Parks – giám đốc điều hành của AidData tại Đại học William và Mary.
Ông Parks phát hiện ra rằng hàng tỷ khoản vay của Trung Quốc không bao giờ xuất hiện trên sổ sách của các quốc gia, vì chúng không được trao trực tiếp cho chính phủ mà là trao cho các công ty vỏ bọc ở nước ngoài. Một số khoản vay dưới hình thức hoán đổi ngoại hối. Tất cả những điều này cho thấy tình hình ở các quốc gia này tồi tệ hơn nhiều so với những gì mọi người nhìn thấy.
Vào năm 2021, một thập kỷ sau khi Parks và nhóm của ông bắt đầu theo dõi các khoản nợ của Trung Quốc, họ đã thu thập đầy đủ thông tin và khám phá ra một tin tức “bom tấn”: ít nhất 385 tỷ USD số tiền nợ Trung Quốc được che giấu và báo cáo không đầy đủ tại 88 quốc gia đang mắc nợ.
Ở Zambia, khoản vay 1,5 tỷ USD từ hai ngân hàng Trung Quốc cho một công ty vỏ bọc đã được sử dụng để xây dựng một đập thủy điện khổng lồ. Nhưng số tiền đó đã không xuất hiện trên sổ sách của nước này trong nhiều năm.
Tại Indonesia, khoản vay 4 tỷ USD từ Trung Quốc để xây dựng một tuyến đường sắt, cũng chưa bao giờ xuất hiện trong tài khoản công của chính phủ. Tất cả đã thay đổi nhiều năm sau đó, khi chính phủ Indonesia buộc phải cứu trợ đường sắt hai lần vì ngân sách 1,5 tỷ USD bị vượt chi.
Brad Parks, người được Ngân hàng Thế giới ủy nhiệm điều tra về các khoản cho vay của Trung Quốc, cho biết: “ Khi những chương trình này trở nên tồi tệ, thứ được quảng cáo là nợ tư nhân sẽ trở thành nợ công. Có những chương trình như thế này trên khắp thế giới”.
Cũng trong khoảng thời gian đó, một báo cáo khác của AidData cho thấy nhiều khoản vay của Trung Quốc dành cho các dự án quốc gia và được các chính trị gia quyền lực ủng hộ, thường tiến hành trước các cuộc bầu cử quan trọng. Trong đó, một số dự án không hề có ý nghĩa kinh tế mà còn gặp nhiều vấn đề.
Những quốc gia này lại càng tiến gần đến bờ vực sụp đổ hơn sau khi Nga tiến hành một cuộc chiến toàn diện tấn công Ukraine vào tháng 2 năm ngoái.
Phản ứng của Trung Quốc
Trong một tuyên bố gửi cho hãng tin AP, Bộ Ngoại giao Trung Quốc bác bỏ tuyên bố rằng Trung Quốc là bên cho vay “không khoan dung” và một lần nữa đổ lỗi cho Fed. Ngoài ra, chính quyền Trung Quốc cho biết họ đã gia hạn thời gian cho vay và hình thức cho vay khẩn cấp, đồng thời nhấn mạnh rằng họ đã hủy bỏ 23 khoản vay không tính lãi cho các nước châu Phi.
Tuy nhiên, ông Parks cho biết các khoản vay hầu hết là từ 20 năm trước và chiếm chưa đến 5% tổng số tiền cho vay.
Chính quyền Trung Quốc cũng yêu cầu Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và Ngân hàng Thế giới xóa nợ cho một số khoản vay của nước này.
Không giống như Trung Quốc, IMF và Ngân hàng Thế giới đã tài trợ với lãi suất thấp để giúp các quốc gia đang gặp khó khăn đứng vững trở lại, vì vậy họ sẽ không đối xử đặc biệt với Trung Quốc.
Hoàng Dung lược dịch
Theo The Epoch Times
Xem Thêm:
Trung Quốc bắt giữ cầu thủ Hàn Quốc, sau vụ kết án chung thân công dân Hoa Kỳ
Tổng thống Biden và Thủ tướng Kishida gặp nhau trước thềm hội nghị thượng đỉnh G7
Tân Thế Kỷ *Truyền Thống – Nhân Văn – Trung Thực*
