Từng “vững chắc như đá”, sự hỗ trợ mà Ukraine nhận được từ những người ủng hộ lớn nhất cho cuộc chiến chống lại Nga đang có dấu hiệu rạn nứt.
Ba Lan, Hungary và Slovakia, nơi đang có bất đồng với Ukraine về vấn đề nhập khẩu nông sản đang ngày càng căng thẳng. Sự dè dặt của Đảng Cộng hòa ở Hoa Kỳ về khoản chi tiêu lớn của Washington để hỗ trợ quân đội Ukraine đã làm dấy lên những bất ổn mới về cam kết của phương Tây đối với nỗ lực đánh đuổi quân xâm lược Nga.
Hơn 18 tháng tham chiến trôi qua, và Tổng thống Nga Vladimir Putin, người có kỳ vọng sẽ tồn tại lâu hơn sự ủng hộ của đồng minh dành cho Kyiv, sẽ sẵn sàng tận dụng cơ hội này nếu ông thấy Ukraine đang thiếu năng lực phòng không hoặc các loại vũ khí khác.
Phương Tây từ lâu đã kề vai sát cánh với Ukraine chống lại Nga. Nhưng giữa những lời cầu xin giúp đỡ không ngừng nghỉ của Ukraine và những khoản tài trợ khổng lồ từ những người ủng hộ, các dấu hiệu bất hòa đã xuất hiện.
Vào tháng 7, Bộ trưởng Quốc phòng Anh vào thời điểm đó cho biết Ukraine nên thể hiện “lòng biết ơn” với phương Tây, sau khi Kyiv tiếp tục lên tiếng thúc đẩy gia nhập NATO nhưng chưa thành công.
Nửa cuối tháng 9/2023 một cuộc xung đột mới bắt đầu lại nổi lên sau khi Ukraine đệ đơn khiếu nại lên Tổ chức Thương mại Thế giới chống lại ba nước láng giềng và thành viên Liên minh châu Âu là Hungary, Ba Lan và Slovakia – vì cấm nhập khẩu nông sản Ukraine – mặt hàng xuất khẩu chủ lực của nền kinh tế đang bị tàn phá bởi chiến tranh của đất nước này.
Cả ba quốc gia đều thể hiện sự không hài lòng trước động thái này. Thủ tướng Ba Lan Mateusz Morawiecki đáp lại rằng đất nước của ông “không còn chuyển giao bất kỳ loại vũ khí nào cho Ukraine nữa vì chúng tôi hiện đang tự trang bị cho mình những loại vũ khí hiện đại nhất”.
Một số quan chức EU đã cảnh báo rằng Putin đang vui mừng trước màn trình diễn bất hòa mới của phương Tây vào thời điểm quân đội Ukraine đang đạt được những thành tựu chậm chạp trong cuộc phản công chống lại lực lượng Nga, lực lượng vẫn kiểm soát một vùng rộng lớn ở miền đông và miền nam Ukraine.
Tuy nhiên, từ Washington đến Warsaw, nơi đang có vấn đề về chi phí quân sự và khả năng giúp đỡ Ukraine, các quan chức đang cố gắng giảm nhẹ bất kỳ sự rạn nứt nào. Tổng thống Ba Lan Andrzej Duda nói: “Tôi không tin rằng một tranh chấp chính trị sẽ dẫn đến đổ vỡ”, đồng thời cho biết thêm rằng thủ tướng của ông chỉ đề cập đến việc chỉ những loại vũ khí mới được đặt hàng không được chuyển đến Ukraine mà thôi.
Jake Sullivan, cố vấn an ninh quốc gia của chính quyền Biden, hôm thứ Năm cho biết ông tin rằng “Ba Lan sẽ tiếp tục là nước ủng hộ Ukraine”.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy, trong chuyến thăm ngắn hạn tới Washington trong tuần này, đã tìm cách củng cố sự hỗ trợ của Mỹ cho đất nước của ông, điều này đã góp phần vào chiến dịch chính trị trước cuộc bầu cử tổng thống vào năm tới.
Cựu Tổng thống Donald Trump và đối thủ hàng đầu của Đảng Cộng hòa là Thống đốc Ron DeSantis của bang Florida nói rằng họ muốn Mỹ ngừng gửi vũ khí tới Ukraine.
Ở phía ngược lại Thượng nghị sĩ Joe Manchin, D-West Virginia, sau cuộc gặp với Zelenskyy hôm thứ Năm, thừa nhận rằng “mọi người đang nói về số tiền” đang được chi tiêu. Tuy nhiên, ông có giải thích thêm rằng: “Chúng tôi đang đầu tư vào nền dân chủ.”
Các ứng cử viên tổng thống khác của Đảng Cộng hòa như cựu Phó Tổng thống Mike Pence, cựu Thống đốc Nam Carolina Nikki Haley và cựu Thống đốc New Jersey Chris Christie đều ủng hộ Ukraine.
Vấn đề Chính trị này cũng đang diễn ra ở Đông Âu. Tổng thống Litva Gitanas Nausea, một người ủng hộ lớn cho cuộc chiến của Ukraine chống lại Nga, đã kêu gọi trên nền tảng X, trước đây gọi là Twitter, để những người đồng cấp của ông ở Ukraine và Ba Lan “giải quyết những khác biệt hiện tại” và cho biết đất nước của ông sẵn sàng “tạo điều kiện” cho đối thoại giữa họ.
Piotr Buras, thành viên cấp cao của Hội đồng Quan hệ Đối ngoại Châu Âu có trụ sở tại Warsaw, cho biết, “Mối quan hệ Ba Lan-Ukraina đã trở thành “nút thắt” cho chiến dịch bầu cử Ba Lan” khi đề cập đến cuộc bầu cử quốc hội nước này vào tháng tới.
Tuy nhiên, ông Piotr Buras cảnh báo về sự “rạn nứt” từ những phát ngôn của Thủ tướng Ba Lan vẫn còn tồn đó. Buras cho biết trong một email, rằng sự việc này gây ảnh hưởng rất lớn cho tính chính nghĩa của Ukraine, vì câu chuyện khiến người ta nghiêm túc đặt câu hỏi về sự cần thiết phải cung cấp vũ khí cho Ukraine hay không?.
Robert Fico, người từng hai lần giữ chức Thủ tướng ở Slovakia, đã trở lại với tư cách là người dẫn đầu trong cuộc bầu cử quốc hội nước này. Đảng dân túy, cánh tả của ông đã đưa ra lập trường thân Nga và thề sẽ đảo ngược sự hỗ trợ chính trị và quân sự của Slovakia dành cho Ukraine nếu được bầu trong cuộc bỏ phiếu ngày 30 tháng 9.
Niklas Masuhr, một nhà phân tích quân sự tại Trung tâm Nghiên cứu An ninh thuộc Viện Công nghệ Liên bang ở Zurich, cho biết có thể hình dung rằng một số đảng chính trị có thể “bỏ trứng vào giỏ theo chủ nghĩa dân tộc để… nịnh bợ cử tri” và tránh bị phản đối.
Ấn tượng về việc mang lại “sự đoàn kết quá mức cho Ukraine” gây tổn hại đến lợi ích trong nội bộ các nước. Masuhr, người gọi Ba Lan là “người ủng hộ tích cực” của Ukraine khi nói đến việc cung cấp thiết bị quân sự, cho biết: “Sẽ thật ngây thơ khi cho rằng không có sự đánh đổi giữa lợi ích của từng quốc gia NATO và lợi ích của Ukraine”.
Ông nói: “Có sự chồng chéo về mặt chiến lược trên diện rộng, nhưng điều đó không có nghĩa là trong mọi trường hợp, những lợi ích này đều liên kết với nhau”. Các vấn đề như năng lượng hoặc cung cấp thực phẩm là những vấn đề “quan trọng, hoặc nếu bạn muốn, là những điểm gây căng thẳng trong mối quan hệ giữa các quốc gia này”.
Tuy nhiên Daniel Fried, cựu đại sứ Hoa Kỳ tại Ba Lan và hiện là thành viên cấp cao của tổ chức nghiên cứu Hội đồng Đại Tây Dương, cho biết tình hình bế tắc gần đây ở Đông Âu “ chưa phải là dấu chấm hết cho liên minh Ba Lan-Ukraina” và chỉ ra nỗ lực của ông Andrzej Duda – Tổng thống Ba Lan nhằm rút lại các bình luận bởi Thủ tướng nước mình.
Fried nói qua điện thoại từ Berlin: “Cuộc khủng hoảng nhỏ này có thể đã lên đến đỉnh điểm. “Điều này sẽ xảy ra… trong một tình huống chiến tranh mà thần kinh của mọi người đang căng thẳng và có những vấn đề thực sự đang bị đe dọa.”
Ông nói thêm rằng, ông tin vào hoặc ít nhất là hy vọng vào việc sự rạn nứt mối quan hệ giữa các quốc gia với Ukraine sẽ sớm được vá lại, và nó sớm phục hồi.
Hoàng Nam biên dịch theo AMEY KEATEN, MATTHEW LEE VÀ VANESSA GERA.
Tân Thế Kỷ *Truyền Thống – Nhân Văn – Trung Thực*
