Tân Thế Kỷ – Thêm một nghịch lý ngành điện là EVN liên tục báo lỗ trong khi các công ty thành viên lại có lãi cao. Điện gió, mặt trời trong nước dư thừa trong khi vẫn phải đi nhập khẩu điện là những bất cập ngành Điện tại Việt Nam.
Vấn đề trên được các đại biểu Quốc hội đưa ra bàn thảo sáng 25/5. Sau phiên họp trên, vào ngày 26/5 Bộ Công Thương phải chỉ đạo “nóng” về đàm phán giá điện gió, điện mặt trời.
Điện gió, mặt trời dư thừa nhưng vẫn phải nhập khẩu điện ?
Sáng 25/5, Quốc hội thảo luận tại tổ về kinh tế – xã hội và nhiều nội dung khác. Có các ý kiến về việc lãng phí điện mặt trời trong khi hiện nay đất nước đang thiếu điện. Đại biểu Tạ Thị Yên, đoàn Điện Biên cho biết, nhiều dự án năng lượng tái tạo được nhà nước thỏa thuận, quy hoạch, cấp phép xây dựng nhưng lại không tận dụng được.
Đại biểu Tạ Thị Yên ý kiến: “Rất nhiều dự án năng lượng tái tạo đã xây dựng xong và khai thác điện nhưng lại không thể đấu nối phát điện trong khi nền kinh tế lại thiếu điện, phải đi mua điện. Đấy là việc vô cùng lãng phí”.
Theo đại biểu Yên, thời gian qua người dân rất băn khoăn về vấn đề giá điện. Từ năm 2010 đến nay, Tập đoàn Điện lực Việt Nam đã có 8-9 lần điều chỉnh giá điện nhưng vẫn tiếp tục báo lỗ và đề nghị tăng giá điện tiếp.
Công ty mẹ lỗ sao công ty con đều lãi
Đại biểu Tạ Thị Yên cũng đặt vấn đề: “Thời gian qua, Tập đoàn Điện lực Việt Nam báo cáo và khẳng định tình hình sản xuất kinh doanh điện liên tục thua lỗ và khoản lỗ lên tới hơn 26.000 tỷ đồng. Vậy cùng một hệ sinh thái, tại sao công ty ‘mẹ’ báo lỗ mà các công ty ‘con’ vẫn báo lãi cao trong năm 2022?”
Vậy nguyên nhân khoản lỗ này là ở đâu? Ngoài ra, EVN kêu thiếu điện nhưng việc đàm phán điện gió, điện mặt trời bao lâu rồi vẫn chưa ngã ngũ, vô hình chung tạo ra sự lãng phí vô cùng lớn”, nữ đại biểu nhấn mạnh.
Việt Nam là cường quốc điện gió!
Đồng quan điểm đại biểu Lê Thanh Vân, đoàn Cà Mau cũng cho rằng việc chưa tận dụng hết điện sản xuất được trong nước mà phải đi nhập khẩu điện nước ngoài là vô cùng lãng phí.
“Sản xuất điện trong nước như điện gió, điện mặt trời còn chưa khai thác, tận dụng. Năng lượng mặt trời, gió mãi mới đưa vào Quy hoạch điện VIII mà sao không đưa vào Quy hoạch điện VII. Điện gió, điện mặt trời bây giờ sản xuất thừa nhưng doanh nghiệp không thể đấu nối hòa mạng. Lãng phí thế ai chịu trách nhiệm?
…Việt Nam là cường quốc điện gió, mặt trời vì thiên nhiên ưu đãi. Tại sao có những nghịch lý này?…”
Lời giải thích chưa mang lại sự hài lòng
Lý giải về vấn đề lãng phí điện mặt trời, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết đã trao đổi với Bộ trưởng Bộ Công Thương: “Cái này có vướng gì không? Nếu vướng về vấn đề giá điện thì Bộ Tài chính sẽ phối hợp với Bộ Công Thương để cùng xây dựng giá, đảm bảo giải toả được nguồn vốn ứ đọng mà các doanh nghiệp đã vay vốn ngân hàng và bỏ vốn ra làm”.
Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Hồ Đức Phớc, Bộ trưởng Bộ Công Thương bảo rằng “không phải vướng về giá, mà vướng về công suất, tức là hiện nay chúng ta đủ tải rồi”.
“Tôi có hỏi lại, nếu chúng ta đủ tải rồi thì tại sao cho làm. Còn nếu đã làm rồi thì tại sao không giảm bớt điện mua của nước ngoài? Bộ trưởng Bộ Công Thương trả lời là đã ký hiệp định với nước ngoài rồi, bây giờ không thể đàm phán để cắt được.
Đấy là nguyên nhân. Chúng ta phải đi tận gốc rễ của vấn đề để thấy được nguyên nhân từ đâu và phải giải quyết như thế nào”, ông Phớc cho hay.
Theo Bộ trưởng Tài chính, để tháo dỡ những điểm nghẽn nghịch lý này thì cần phải sửa một số quy định, đặc biệt ách tắc nhất là Luật Quy hoạch và Luật Đầu tư công.
Chỉ đạo “nóng” về đàm phán giá điện gió, điện mặt trời
Ngày 26/5, Bộ Công Thương cho biết vừa có văn bản gửi UBND các tỉnh, thành phố; Sở Công Thương các tỉnh, thành phố; Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN); Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo; Cục Điều tiết điện lực về việc triển khai thực hiện thông báo kết luận của Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đối với các dự án điện gió, điện mặt trời chuyển tiếp.
Theo đó, với các dự án đã hoàn thành công tác đầu tư xây dựng, hoàn tất hồ sơ pháp lý theo quy định, Bộ Công Thương yêu cầu EVN khẩn trương đàm phán với chủ đầu tư các nhà máy điện mặt trời, điện gió chuyển tiếp với mức giá tạm thời và cho vận hành phát điện lên lưới điện.
Với các nhà máy điện chuyển tiếp đã được Bộ Công Thương phê duyệt giá tạm thời, cơ quan này yêu cầu EVN khẩn trương ký kết hợp đồng mua bán điện và rà soát các thủ tục để sớm cho vận hành phát điện lên lưới điện.
Các nhà máy điện còn lại, cần thoả thuận giá tạm thời với các chủ đầu tư trước ngày 27/5 để trình Bộ Công Thương phê duyệt và tiến hành đồng thời với việc hoàn tất các thủ tục ký kết hợp đồng mua bán điện.
EVN cũng được Bộ Công Thương yêu cầu chỉ đạo các đơn vị thành viên phối hợp các chủ đầu tư hoàn thiện các thủ tục pháp lý liên quan đến EVN như thoả thuận đấu nối (nếu đã hết hạn) trước ngày 27/5 và hoàn thành thực hiện các thử nghiệm theo quy định.
Bộ Công Thương yêu cầu Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo và đề nghị UBND các tỉnh, thành phố chỉ đạo Sở Công Thương các tỉnh theo phân cấp có nhà máy điện mặt trời, điện gió chuyển tiếp phối hợp với các chủ đầu tư khẩn trương thực hiện công tác thẩm định thiết kế, thiết kế điều chỉnh và kiểm tra công tác nghiệm thu theo thẩm quyền.
Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo chịu trách nhiệm hướng dẫn các chủ đầu tư vướng mắc về quy hoạch trong quá trình điều chỉnh chủ trương đầu tư. Lãnh đạo Bộ Công Thương yêu cầu Cục Điều tiết điện lực khẩn trương thực hiện công tác cấp giấy phép hoạt động điện lực đối với các dự án đã hoàn thành.
Vũ Nam tổng hợp.
Tân Thế Kỷ *Truyền Thống – Nhân Văn – Trung Thực*
