Tân Thế Kỷ (TTK) – Loại nấm này được các thương lái săn tìm. Họ sẵn sàng ăn, ngủ tại các làng, bản để mua cho bằng được. Người dân bản cũng kiếm được hàng triệu đồng mỗi ngày nhờ hái được loại nấm này.
Mọc dưới tán rừng dẻ, có giá trị dinh dưỡng cao nên nấm chẹo (Boóc Pào) được coi là “vàng ròng” của rừng. Được coi là một trong những loại đặc sản quý của Lạng Sơn, những năm gần đây, vào khoảng tháng 5-6 dương lịch, thương lái khắp các tỉnh lại đổ xô về các cánh rừng xứ Lạng để thu gom nấm Chẹo.
Đây là loại nấm mọc dưới tán cây Chẹo hoặc cây Dẻ, có màu đỏ, hình như chiếc ô, thơm, ngon và có vị thuốc nam nên gọi là nấm Chẹo. Để hái được nhiều nấm nhất và ngon nhất, người dân phải vác đèn pin đi vào cánh rừng cách nhà 5km từ lúc 2-3 giờ sáng để hái.
“Nấm chẹo có nhiều chất dinh dưỡng nên được thương lái thu mua với giá cao, trong khi nấm chỉ có ở một vùng đất nhất định. Cùng một quả đồi nhưng loài nấm này mọc ở một góc đất nhỏ nên khá hiếm. Chính vì điều đó, chúng tôi coi nấm chẹo là “vàng”, là lộc trời mà thiên nhiên đã ban tặng” – Anh Nguyễn Đình, một người dân địa phương cho biết.
Tuổi thọ của nấm chẹo rất ngắn. Đây chính là những kinh nghiệm “cha truyền, con nối” của người dân để mỗi khi đi rừng không hái nhầm nấm độc. Loại nấm này rất kỵ hơi người. Khi hái nấm không được ngồi, nếu không chỗ đó hôm sau nấm sẽ không mọc nữa. Đồng thời cũng phải cầm nhẹ nhàng vì nấm chẹo rất dễ vỡ.
Khi nấm đang nhú lên nếu có hơi người hoặc người nhìn thấy hoặc sờ vào thì nấm sẽ mọc chậm. Ngoài ra, khi hái nấm thì phải để lại rễ để nấm lại mọc vào ngày hôm sau và chỉ được hái nấm ở dưới tán cây Chẹo, nếu không sẽ rất dễ nhầm lẫn với loại nấm độc khác (có hình dáng và màu sắc tương tự).
Nấm thường mọc vào gần sáng nên những cây nấm được hái từ 4 giờ đến 8 giờ sáng, có hình cái ô, chưa xòe to ra, trên mũ vẫn còn nguyên lớp phấn được thu mua với giá cao nhất, khoảng 300-350.000 đồng/kg.
Nếu đi muộn, sẽ chỉ hái được những cây nấm đã xòe to ra hoặc đứt, gẫy, không còn nguyên vẹn, bán với giá từ 150-200.000 đồng/kg. Có người hái được 20kg nấm/ngày, bán được 4-5 triệu đồng.
Nhiều người thường mua về, sấy khô rồi bán cho thương lái Trung Quốc với giá khoảng 1,5 triệu đồng/kg. Trung bình cứ 5-6kg nấm tươi, sấy trong 6-7 giờ sẽ được 1kg nấm khô. Mặt hàng này thường bán rất chạy và không bao giờ sợ ế vì tiệm thuốc bên Trung Quốc luôn sẵn sàng trả giá cao để mua.
Trước đây, người dân quanh vùng thường tận dụng thời gian đi rẫy, đi rừng hái nấm về ăn chơi, làm thực phẩm dùng trong bữa ăn hàng ngày.
Tuy nhiên, vài năm gần đây, nấm Chẹo được thương lái lùng mua với giá cao để xuất đi Trung Quốc. Vì vậy, mỗi khi vào mùa nấm, người dân lại đổ xô đi hái nấm về bán cho thương lái.
Để thu mua được nhiều nấm, thương lái sẵn sàng ăn, ngủ hàng tuần tại các bản, người dân bản địa cũng kiếm được hàng triệu đồng mỗi ngày nhờ đi hái nấm.
Hiện nay, nấm Chẹo ngày càng khó kiếm. Nguyên do là vì người dân đốt nương làm rẫy nên vô tình đốt luôn rễ nấm Chẹo. Hơn nữa, do nấm chỉ mọc trong thời gian rất ngắn vào ban đêm nên người dân địa phương thường nhổ cả cây (gồm cả rễ) để hái được nhanh hơn, nhiều hơn.
Tân Thế Kỷ *Truyền Thống – Nhân Văn – Trung Thực*
