Việc sử dụng các chất kích thích, chất gây nghiện ở học đường hiện nay đang là hiện tượng đáng báo động. Gần đây, trào lưu thuốc lá điện tử hay thuốc lá thế hệ mới đang ngày càng “xâm nhập” nhiều vào trường học, gây ảnh hưởng xấu tới hành vi, lối sống, sức khỏe của học sinh tuổi vị thành niên – lứa tuổi hiếu kỳ, tò mò và thích khám phá.
Chất gây nghiệp “hóa trang” thành biểu tượng sành điệu, đẳng cấp
Thuốc lá điện tử có rất nhiều tên gọi khác nhau như vape, thuốc lá vaporizer, e-cigs, e-hookahs, vape, bút vape, ENDS (hệ thống điện tử cung cấp nicotin), ENNDS (hệ thống phân phối không chứa nicotin). … được thiết kế đa dạng với hình dáng bắt mắt: có thể giống điếu thuốc lá truyền thống hoặc giống như bút, ổ đĩa, hình thỏi son,…. Do vậy, học sinh dễ dàng sở hữu thuốc lá điện tử với đủ hình dạng có thể mang vào lớp mà không bị phát hiện.
Sự “mới lạ” của thuốc lá điện tử với hương thơm hấp dẫn (kẹo, trái cây,..) cùng những lời quảng cáo: không gây hại, “văn hóa hút thuốc lành mạnh”, sành điệu, thuốc lá thế hệ mới… đã đánh trúng vào tâm lý thích thể hiện cái tôi của “tuổi mới lớn” và nhanh chóng xâm nhập vào trường học.
Trong quán nhậu, trên đường hay thậm chí là các quán nước cạnh trường học, hình ảnh các nhóm thanh niên tụm 5, tụm 3 phì phèo thuốc lá điện tử ngày càng trở nên phổ biến.
Việc cầm vape, pod (tên gọi khác của thuốc lá điện tử) phì phèo thậm chí còn trở thành một cái uy của giới trẻ, là cách để khẳng định sự sành điệu.
Theo Dân Trí, “có học sinh còn mang cả thuốc lá điện tử trước ngực như vòng trang sức để sử dụng”, đó là chia sẻ của Đại úy Trần Văn Thắng, Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy, Công an tỉnh Nghệ An, tại Chương trình truyền thông “Nói không với thuốc lá, thuốc lá điện tử và chất gây nghiện mới”.
Trên các trang web, Fanpage bán thuốc lá điện tử, không khó bắt gặp những lời lẽ “có cánh” để quảng cáo cho sản phẩm này, đánh đúng vào thị hiếu của giới trẻ.
“Đằm nhưng lại rất êm ái tựa như đưa anh em dạo chơi khu vườn trên mây với nốt bay bổng khó cưỡng”, một Fanpage bán thuốc lá điện tử quảng cáo cho một loại tinh dầu mới ra mắt.
Nhiều bạn trẻ cho biết vì nghĩ thuốc lá điện tử không độc hại như thuốc lá thông thường, nên họ đã hút thử và sau đó nghiện luôn, không dừng được. Một số bạn trẻ còn nhận xét: “So với thuốc lá thông thường, loại này cho ra nhiều khói hơn, cảm nhận được nhiều vị hơn và nếu không hút sẽ thấy thiếu thiếu, khó chịu”. Vì vậy, hút thuốc lá điện tử vẫn có thể gây nghiện.
Không chỉ các nam thanh niên, trào lưu này còn lan sang các nữ thanh niên. Điều đáng lo ngại là có cả các em học sinh THPT trên mình vẫn khoác áo đồng phục nhưng cũng hút thuốc lá điện tử.
Hiện nay thuốc lá điện tử được quảng cáo một cách công khai, tràn lan trên các trang mạng. Các loại tinh dầu được mua – bán dễ dàng nhưng hầu hết là hàng trôi nổi, không rõ nguồn gốc, xuất xứ. Với trọng tâm quảng bá là loại thuốc lá thay thế, và cai nghiện thuốc lá truyền thống nên khiến không ít người, nhất là giới trẻ lầm tưởng hút thuốc lá điện tử là an toàn, không gây nghiện, nhiều người sử dụng thuốc lá điện tử để tự giải phóng mình khỏi thói quen hút thuốc truyền thống.
Các cuộc điều tra xã hội học cho thấy, tỉ lệ hút thuốc lá truyền thống trong lứa tuổi 13-15 tại Việt Nam đang giảm dần, từ 2,5% (năm 2014) xuống 1,9% (năm 2022). Trong khi đó, tỉ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong học sinh tại Việt Nam là 2,6% (năm 2019), tăng lên 3,5% vào năm 2022.
Từ thống kê trên có thể thấy, chỉ sau 3 năm tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong học sinh đã gia tăng một cách đáng kể và đang gây ảnh hưởng xấu tới hành vi, lối sống, sức khỏe của học sinh.
Hiểm họa khôn lường sau làn khói sành điệu
Thuốc lá điện tử là loại thuốc cung cấp dạng khí dung được tạo ra bởi nhiệt do đốt cháy dung dịch mà người dùng hít vào cơ thể. Thuốc lá điện tử có thể được thiết kế giống các loại thuốc lá bình thường (ví dụ như thuốc lá, xì-gà, xì-gà mi ni, tẩu hay điếu), nhưng chúng cũng có thể được thiết kế các hình dạng khác như bút, USB và các dụng cụ hình trụ hoặc chữ nhật có kích thước lớn hơn.
Loại thuốc này sử dụng công nghệ để hóa hơi tinh dầu lỏng thành dạng khói, và được xử lý thông qua chip điện tử thông minh nên lượng khói ra rất nhiều và tạo những đám khói rất nhanh. Hầu hết các nhà sản xuất thuốc lá điện tử đều quảng cáo loại thuốc lá công nghệ này an toàn, thậm chí an toàn hơn thuốc lá thông thường do không cần đến lửa, không tạo tro và khói khi hút.
Nhiều bác sĩ có kinh nghiệm lâu năm cho biết: Trong thuốc lá điện tử sử dụng nicotin là chất gây nghiện mạnh. Hơn nữa, chất lượng nicotin được sử dụng trong thuốc lá điện tử hiện nay chưa được kiểm soát, vì vậy, một số sản phẩm có thể chứa các chất độc nguy hiểm khác. Không chỉ riêng nicotin là chất gây nghiện được cảnh báo, mà trong thuốc lá điện tử còn sử dụng chất aerosol với mục đích làm giả khói thuốc khi hút. Đây là một chất độc hại và làm tăng nguy cơ mắc các bệnh nguy hiểm như ung thư, tim mạch và các bệnh khác. Những chất độc này không chỉ ảnh hưởng đến người sử dụng thuốc lá mà còn làm tăng nguy cơ mắc bệnh với những người hít phải khói thuốc lá điện tử thụ động. Nếu đem so sánh thuốc lá điện tử với thuốc lá điếu truyền thống thì nguy cơ bị ung thư do thuốc lá điện tử gây ra cao hơn gấp nhiều lần thuốc lá điếu.
Sử dụng thuốc lá điện tử được phát hiện liên quan đến hội chứng tổn thương phổi cấp. Năm 2019 tại Mỹ, một loạt trường hợp tổn thương phổi nghiêm trọng ở những người sử dụng thuốc lá điện tử không có tiền sử bệnh phổi đã được ghi nhận. Số ca bệnh tiếp tục tăng và đạt đỉnh 2.807 ca nhập viện vào tháng 2 năm 2020, trong đó có đến 68 ca tử vong.
Giống như người lớn, trẻ em và thanh thiếu niên có nguy cơ mắc bệnh hô hấp có liên quan đến thuốc lá điện tử. Một nghiên cứu dựa trên 5 cuộc khảo sát lớn trên học sinh trung học ở Hàn Quốc, Hồng Kông (Trung Quốc) và Mỹ báo cáo rằng tỷ lệ mắc bệnh hen suyễn, ho mãn tính hoặc viêm phế quản mạn tính ở những học sinh từng sử dụng thuốc lá điện tử cao hơn so với học sinh chưa từng sử dụng.
Do mới xuất hiện trong khoảng 10 năm trở lại nên các tác động lâu dài của thuốc lá điện tử đối với sức khỏe chưa được đánh giá đầy đủ, tuy nhiên ngày càng có nhiều bằng chứng chứng minh rằng sử dụng thuốc lá điện tử ảnh hưởng đến chức năng tim mạch. Thuốc lá điện tử có thể dẫn đến rối loạn chức năng mạch máu, thậm chí là hít phải trong thời gian ngắn.
Các chuyên gia cho rằng, thuốc lá cho dù là thuốc lá điếu thông thường hay thuốc lá mới như thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đều có hại cho sức khỏe con người và là nguyên nhân của nhiều căn bệnh nguy hiểm. Tổ chức Y tế giới khuyến cáo, không có ngưỡng an toàn cho việc sử dụng các sản phẩm thuốc lá và không có một loại thuốc lá nào là an toàn cho sức khỏe. Các sản phẩm thuốc lá mới như thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng cũng không phải là sản phẩm ít hại hơn và không phải là sản phẩm giúp cai nghiện thuốc lá điếu thông thường.
| Thuốc lá thế hệ mới làm tăng nguy cơ sử dụng ma túy bất hợp pháp Theo Điều tra tình hình sử dụng thuốc lá tỷ lệ nam giới trưởng thành hiện đang sử dụng thuốc lá điện tử là 5,6%, nữ giới trưởng thành sử dụng thuốc lá điện tử là 1%. Việt Nam vốn là quốc gia có tỷ lệ nữ giới hút thuốc lá điếu thấp hơn rất nhiều so với tỷ lệ nam giới hút thuốc lá điếu. Tuy nhiên, với sự xuất hiện của các sản phẩm thuốc lá điện tử hướng đến nữ giới và trẻ em, tỷ lệ nữ giới hút thuốc lá đã và sẽ tiếp tục gia tăng nhanh chóng. Theo các chuyên gia thuốc lá điện tử và kể cả một số loại thuốc lá nung nóng mới phát sinh có sử dụng nhiều hương liệu, hóa chất không phải là từ nguyên liệu lá thuốc lá điếu thông thường. Nguyên liệu phối trộn nhiều loại thành phần khác nhau nên có thể bị lợi dụng để sử dụng ma túy. Thông qua việc phối trộn, người sử dụng có thể tự ý tăng tỷ lệ nicotine lên mức cao hoặc thêm ma túy và các chất gây nghiện khác vào để sử dụng mà không bị phát hiện. Việc sử dụng thuốc lá điện tử ở giới trẻ làm tăng nguy cơ dùng ma túy gấp 3,5 lần so với không hút thuốc lá điện tử, tăng nguy cơ uống rượu. Một số khảo sát trong cộng đồng sử dụng thuốc lá điện tử cho thấy rõ ràng về mối liên quan giữa sử dụng thuốc lá điện tử với các tệ nạn xã hội khác như ma túy, hút shisha và các chất gây nghiện khác. Ở Việt Nam, nhiều trường hợp học sinh phải cấp cứu do ngộ độc chất ma túy phối trộn trong thuốc lá điện tử đã được ghi nhận tại Bệnh viện Bạch Mai và Trung tâm giám định ma túy Viện Khoa học hình sự, Bộ Công an. Những hệ lụy này ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, môi trường, lối sống, hành vi của giới trẻ. |
